Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

10-mavzu: Global bozorda biznes marketing strategiyalari
Reja:
10.1. Xalqaro bozorda firma strategiyalarining turlari va xususiyatlari
10.2. Xalqaro marketingda narx shakllanishining o’ziga xos tomonlari
10.3. Xalqaro bozorga yo’naltirilgan marketing xizmatini yaratish

1. 
   10.1. Xalqaro bozorda firma strategiyalarining turlari va xususiyatlari
   

Xalqaro bozorda faoliyat yuritish jarayonida firma o‘z oldiga qo‘yilgan maqsadlarga erishishga intiladi. Bunda u quyidagi strategiyalarga amal qilishi mumkin:³

1. Hujum qilish strategiyasi firmaning bozor ulushini egallab olish va kengaytirishga yo‘naltirilgan faol harakatlarini nazarda tutadi. Firma quyidagi hollarda xalqaro bozorda hujum qilish strategiyasini tanlashi mumkin:

• 
  uning bozordagi ulushi eng zarur minimumdan kam yoki raqobatchilar hatti-harakati natijasida qisqarib ketgan va kerakli foyda normasini ta’minlay olmagan holda;
  
• 
  firma bozorga yangi, original tovar chiqarsa;
  
• 
  firma ishlab chiqarilayotgan tovar hajmini sezilarli oshirgan taqdirdagina o‘zini qoplashi mumkin bo‘lganda ishlab chiqarishni kengaytirsa;
  
• 
  raqobatchilar o‘z pozitsiyalarini yo‘qotib, kam harajatlar evaziga bozordagi ulushini kengaytirish imkoniyati yuzaga kelganda.
  

2. Himoya strategiyasi firmaning mavjud bozor ulushini saqlab qolish va xalqaro bozordagi o‘rnini ushlab turishni taklif qiladi. Bunday strategiya quyidagi hollarda o‘ringa ega bo‘ladi:

• 
  firmaning bozordagi o‘rni qoniqarli yoki agressiv siyosat olib borish uchun mablag‘lar yetarli bo‘lmagan hollarda;
  
• 
  raqobatchilar yoki davlatning javob tariqasidagi choralari kutilayotgan yoki firma unga tayyorlanayotgan hollarda. Bu strategiyani qo‘llashning xavfli tomoni shundaki, raqobatchining hatti-harakatlari va fan-texnika taraqqiyotidagi yutuqlarga o‘z vaqtida e’tibor qaratilmasa muvaffaqiyatsizlikka uchrash va xalqaro bozordan chiqib ketishga majbur bo‘lish mumkin.
  

3. Chekinish strategiyasi majburiy choralarni ifodalaydi. Bir qator hollarda ayrim tovarlar, masalan, texnik va texnologik jihatdan eskirayotgan tovarlar bo‘yicha firma buni anglagan holda bozor ulushini qisqartirishi yoki unga darhol pul mablag‘lari zarur bo‘lib qolgan (qarzni to‘lash, divdidend to‘lovlari uchun va hokazo) hollarda bozor ulushining bir qismi bahridan o‘tishi mumkin. Bu strategiya ikki xil variantni – operatsiyalarni asta-sekin kamaytirish yoki firmaning xalqaro bozordagi biznesini tugatishni taklif qiladi. Korxona o‘zining xalqaro miqyosdagi rivojlanishini ichki ekspansiyaga nisabatan ikkilamchi, tashqi bozorni esa ortiqcha mahsulotlarni oluvchi sifatida qabul qilishi mumkin.