Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi «himoyaga ruxsat etildi»

 

 

3.1-chizma. 

Tovarning raqobatdoshligini baholash bosqichlari 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bozorni o‘rganish 

Raqobatchilarni 

o‘rganish 

Bo‘lajak haridorlar 

ehtiyojini o‘rganish 

Tovarga bo‘lgan talabni shakllantirish 

baholash uchun zarur ko‘rsatkichlar 

Iqtisodiy Texnik Normativ 

Ko‘rsatkichlar bo‘yicha 

asosni aniqlash 

Iqtisodiy Texnik Normativ 

Iste’mol qiymati 

tahlili 

Raqobatbardoshligini integral 

ko‘rsatkichini hisoblash 

Raqobatbardoshligini integral 

ko‘rsatkichini hisoblash 

 Qoniqarli Qoniqarsiz 

Tovarni ishlab 

chiqarishga qaror 

qilish 

Raqobatbardoshligini 

aniqlash tadbirlarini 

ishlab chiqish

 

---

26 

 

4.Tovarni  kafolatli  va  undan  keyingi  ishlatish  davrlarida  qanday  servis 

taklif qilinmoqda? 

Tovarlarni  raqobatdoshligini  baholashda  4  ta  usul  mavjud  bo‘lib  ular 

quyidagilardan iborat: 

1.

 

Ekspert baholash 

2.

 

Baholashni o‘lchash-hisoblash usuli 

3.

 

Tajriba usuli 

4.

 

Sotsiologik usul 

Ekspert  baholash  –  tovarlarni  sifatini  ekspert  baholashda  tovarlarni  ishlab 

chiqarishda katta ahamiyatga ega. Ekspert baholashda 2 xil usul mavjud: 1) xay’at 

usuli; 2) yetakchi ekspert va guruh usuli. 

O‘lchash-  hisoblash  usuli-  bu  usul  bilan  tovar  sifatini  baholash  tajriba 

natijalari  asosida  o‘lchanadigan  ko‘rsatkichni  baholash,  qiymatni  aniqlash  va 

oldindan  ishlab  chiqilgan  namunaviy  hisoblash  formulasi,  grfik  va  jadvallarni 

ishlatib o‘lchashga asoslangan. 

Baholashni  tajriba  usuli  –  bunda  tovarlarni  raqobatdoshligini  aniqlash 

tajriba usulida ekspert qiluvchi tovarni sifatini insonlarda sinab ko‘radi. 

Baholashni sotsiologik usulida esa – tovarlarni raqobatdoshligini aniqlashni 

tajriba  usulida  ekspert  qiluvchi  tovarni  sifati  to‘g‘risidagi  fikrlari  asosida  tovarga 

baho  beriladi.  Tashqi  bozorga  chiqish  har  doim  raqobat  krashiga  tortilishi 

demakdir.  

Haridorlarning  ayrim  bir  ehtiyojlari  teng  yoki  qisman  o‘zgaradigan 

sharoitlarda  bir  xil  yoki  har  xil  usullar  bilan  qondirish  mo‘ljallangan  xilma-xil 

tovarlar ayni bir vaqtda taklif etiladi. Bunday sharoitda iste’molchi o‘zining qiymat 

birligi  bo‘yicha  raqobatchilar  tovarlariga  qaraganda  ehtiyojni  ko‘proq  va  yuqori 

darajada qondiradigan tovarlarni tanlaydi.