Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

7.1- rasm. Ekskursiya xizmati jarayonida obyektlarni
ko‘rsatish ketma-ketligi.
Ekskursiya xizmatida obyektlarni ko‘rsatishning vazifasi quyi- 
dagilarda namoyon boMadi:
• 
ekskursantlar qarshisidagi obyektlarni ko‘rsatish;
• 
saqlanmagan obyektlarni ko‘rsatish(faqatgina rasmlarda 
saqlanib qolgan);
• 
shu joyda bo‘lib o'tgan voqealami ko‘rsatish, ekskursantlar 
ko‘z oldiga jonlantirish;
• 
tarixiy shaxsning (yozuvchi, rassom, harbiy) hayot faoli- 
yatini ko‘rsatish;
• 
tasvirlanayotgan voqea davrida obyekt qanday bo ‘ lganligini 
ко‘rsatish.
• 
Ekskursiya xizmati obyektlarini ко‘rsatish jarayoni sama­
rali bo‘lishi uchun ma’lum shart-sharoitlami talab qiladi:
• 
to‘g ‘ri tanlangan ko‘rsatish nuqtasi;
• 
to ‘g‘ri tanlangan ko‘rsatish vaqti;
• 
mavzudan yiroq obyektlardan diqqatni chalg'itish imkoni- 
yatining mavjudligi;
• 
ekskursantlar harakatini to ‘g ‘ri yo‘naltirish;
• 
gidning bilim va ko‘nikmasi;
• 
ekskursantlaming obyektlarni kuzatishga tayyorligi.
Me’moriy yodgorliklarni ko‘rsatishning o‘ziga xos jihatlari
mavjud bo‘lib, ularni old tomondan(fasad) ko‘rsatmagan ma’qul. 
Bunda ko‘rsatish jarayoni manzarali bo‘lishi mumkin, lekin
103

---

rne’moriy emas. Yodgorlikning uch o‘lchami ham (uzunligi, ba- 
landligi, chuqurligi) ko‘rinishi uchun yondan ko‘rsatish maqsadli- 
dir. Masalan, Ichan Qal’adagi Kalla Minomi (Xorazm viloyati) 
ertalabki quyosh nurlari urib turganda ko‘rsatib bo‘lmaydi, chunki 
yorug‘Iik minoraning ranglarini, salobatini o ‘chiradi. Minoraning 
me’moriy o‘ziga xosligini tomosha qilishi uchun ekskursantlar uni 
atrofidan aylanishiga to‘g‘ri keladi.
Ekskursantlarga nisbatan uzoqroqda joylashgan obyektlarni 
yoki m e’moriy ansambllami (masalan, «Registon» maydoni, 
«Shohi Zinda» majmuasi) ko‘rsatishning o‘ziga xos jihatlari bor. 
Bu yerda obyektlarni ko‘rsatishning panoramali usulini qo‘llash 
maqsadlidir. Ekskursantlar ongida obyekt to ‘g ‘risida tasavvur 
uyg‘onishi uchun ular obyektga bir necha marotaba ko‘z tashlash- 
lari kerak bo‘ladi. Ushbu jarayonni gid o ‘z ko‘rsatmaIari bilan 
yo‘naltiradi.