Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

Ekskursiya texnologik xaritasining namunasi;

JS
■JS«
3 a
■g «
I - 2


1 c
^<я
on ^’3S Ы) u
N _ее с
> >
«5 *<- .?: «
u i* ws
S о
*•*%

»Ьвд

jeinR

UB§jpBipusj,o;M

со

o'
(3

о о


< jJ'C
- С _
. , £b
'S 'Si
I I f
^ s з
■О X> а д
•*=
3 .2
■Эга я r SS
S S ’p


Й£
■S,-CJ :
я M u
5
1 e °

,2 я _-

“ £ « M °_S
c -3 5”
a = «
- o 5 ЕГ
S "я -2
fe £
' J3


В
<
w. °
> > - „
> '5 Д
£ ~ °
5 1
'{/>

a

о
*3
. 1 f:s
Ё 1 « a
>> g’-й-
63 5? 5
2 ’5


o a
СОДЗ

■aSS
I g o -й

< £ «
e
£ ji
£*§ a
g" 3 t?
s sp.ja


.go

— ._ S'

l l g .
3 JC
■S 3 3
§■•2 3 j:
я , S “>^a
x: r с _>•
id O 3 ₂
“ о ^{. .} OQ з
i i

i i
rt2i-1a-

95

(О с - С

•с -SP*^

Я С
Е.£ Wоо.

.£ -с*

Hз £ i£ ->,

(П 3 Р о
^ ьо £ —»


-а ев
_ JZ
с •
^S * .b’i я Я* 5 '5
ев чО
Л - н СО
СО

ГЧОТ^ОСГ

ТЭ

2 - о 5
Л х О ®
& * п

as
ОТй«~ ^гл

х> 2 в*
S" с *
в о -
2 > ’ £

-О
J2О £«

J - S
=? О
Ой
| - 3 | , •§._

о g l l l ^ i h i e - о I1

“ л 1

	-	-ж	-	o r *		I
	S		О	—	bfi '
	Р	J2	га	?	3	J
				о *“) с
о	| ~	= =		-
с -g м cr-g я
g. з >,
■■а	а	53
		Е	—
0 л я
^1 Ё З ^ S3- 8 а J-Й2
	.£'с§ ЬЯ3					О	“ 3
	£'S^- fe е1л !					= 3	1

“ я

rt ево*
чЭ

h Г) С
ч В ^{2 ос}

к ^ В -в


с — _
о с «• £
.а ■§ 3 ]§
00 >i ? X
U Я Р
ей g -'•S

96

Texnologik xaritaning samaradorligi barcha grafiklarni to‘liq to‘ldirilishiga bog‘liq. Odatda ishlanma hajmi ekskursiya obyekt-lari va mavzulari soni, davomiyligi, masofasidan kelib chiqib kompyuterda terilgan 6-12 bet bo‘ladi.

Texnologik xaritaning ekskursiya marshruti grafasida ekskursi­ ya boshlanishi nuqtasi va birinchi mavzuosti tugashi joyi yoziladi.

To ‘xtash joyi grafasida marshrutda ekskursantlami avtobusdan tushishi rejalashtirilgan nuqtasi yoziladi; avtobusdan tushmasdan oynadan obyektlarni kuzatish yoki piyoda ekskursiyada to‘xtash nuqtasi yoziladi.


Ко ‘rsatiladigan obyektlar grafasida to‘xtash joylarida guruhga ko'rsatiladigan joylar, asosiy va qo‘shimcha obyektlar yoziladi.


Ekskursiya davomiyligi grafasida ma’lum obyektni ko‘rsatish, hikoya qilish va ekskursantlaming marshrut bo‘ylab keyingi to‘xtash joyigacha sarflanadigan vaqt ko‘rsatiladi. Bu vaqtlar sum-masi ekskursiyaning umumiy davomiyligini belgilab beradi.


Mavzular va asosiy yoritiladigan savollar grafasi qisqa yozish-malardan iborat. Birinchi navbatda marshrutning shu kesimida, vaqtida yoritiladigan mavzuosti beriladi(uchinchi grafada keltiril­ gan obyektlar bo‘yicha). Shu yerda mavzuni yorituvchi savollar shakllantiriladi. Mavzuga tegishli savollar soni beshtadan ortmas-ligi kerak.


Tashkiliy ко 'rsatmalar grafasida guruhning harakatlanishi, xavfsizligi, sanitariya gigiyenik talablar, memorial, diniy, tarixiy, madaniy obyektlarda o‘zini tutish qoidalari bo‘yicha tavsiyalar yoziladi. Tabiatni asrash va yong‘in xavfsizligi bo‘yicha ekskur­ santlarga qo‘yilgan talablar ham shu yerda ko‘rsatiladi. Bu gra­ fada ekskursiyani olib borish texnikasiga kiruvchi barcha masa-lalar kiritiladi. Masalan, «guruh shunday joylashtiriladiki, barcha ekskursantlar binoga kirish yo‘lini ko‘rishsin», «ushbu to‘xtash joyida ekskursantlarga suratga tushirish uchun vaqt ajratiladi». Shahardan tashqaridagi ekskursiyalarda sanitar to'xtashlar, tabi­ atni asrash bo‘yicha tavsiyalar ham shu grafada yoziladi. Ishlab

97

chiqarish korxonalarida tashkil etiladigan ekskursiyalarda ish joy-lardagi texnika xavfsizligi qoidalari, ekskursantlarga qo‘yilgan majburiy talablar, obyektni ko‘rsatish va hikoyadagi tanaffuslar joyi yoziladi.


Uslubiy ko'rsatmalar grafasi ushbu hujjatning yo‘nalishini belgilaydi, ekskursiyani olib borish uslubiyati bo‘yicha gid­ ga qo‘yilgan talablarni shakllantiradi, ekskursiya jarayonidagi hikoyasi va obyektlarni ko'rsatishning usullarini qo'llash bo‘yicha k;o‘rsatmalar beriladi. Mantiqiy o‘tishlar variantlari, «gid port­ feli» materiallarini ko‘rsatish hamda ekskursantlar harakatini yo‘naltirish bo‘yicha gidga tavsiyalar beriladi(masalan, «hikoya tugaganidan so‘ng ekskursantlar obyektni mustaqil kuzatishlari mumkin», «gid .... terminlami izohlashi kerak» va h.k.).


6.3. Sinov ekskursiyasini o‘tkazish va ekskursiya mavzusini tasdiqlasb tartibi

Ekskursiyaning uslubiy ishlanmalari va asosiy matni ijobiy baholanib, «gid portfeli», marshrut sxemasi taxlanganidan so‘ng sinov ekskursiyasi kuni belgilanadi. Sinov ekskursiyasini odatda ijodiy guruh rahbari o‘tkazadi. Sinov ekskursiyasida turfirma rah­ barlari, ijodiy guruh a’zolari, to‘garak a’zolari. soha mutaxassis-lari taklif etiladi. Sinov ekskursiyasi jonli bahs-munozara tarzida o‘tkazilib, ushbu jarayondakamchiliklar aniqlanadi. Sinov ekskur­ siyasi ishtirokchilari awaldan uning asosiy matni, texnologik xari-tasi, marshrut sxemasi, «gid portfeli» tarkibi, adabiyotlar ro‘yxati bilan tanishib chiqqan bo‘lishi kerak.

Agar ekskursiyaning asosiy matni, texnologik xaritasi, narxi va foydalilik darajasi ijobiy baholansa, unda ekskursiya muas-sasasi rahbari yangi ekskursiya mavzusi va uni o‘tkazishga rux-sat olgan gidlar ro‘yxatini tasdiqlash bo‘yicha buyruq chiqaradi. Mavzuni mustaqil tayyorlagan boshqa gidlar keyinchalik musta­ qil sinov ekskursiyasini o‘tkazishadi. Ish stajidan qaf i nazar gid

98

uchun yangi bo‘lgan mavzuda ekskursiya o‘tkazishdan oldin uning qo'lida individual matn boMishi shart va shundagina rahbariyat buyruq chiqaradi.

Yangi mavzu bo‘yicha ekskursiya tayyorlash murakkab jarayon bo‘lib, unga bir nechta hujjatlar zarur bo'ladi: