Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

Скобельцына А . С ., Ш арухин А . П . Т ехнологии и организация экскурсионны х услуг. У чебник - 2 -е изд., перераб. — М . .'Издательский центр «Академия», 2013

73

kerak. 0 ‘zi uchun yangi bo‘igan ekskursiya mavzusini tayyorla-yotgan gid ungacha butun bir jamoa mehnati bilan yaratilgan nati-jaga erisha olmaydi. Gid yangi mavzu ustida ishlashda dastlabki tayyorgarlikdan o‘tib boMganidan so‘ng (ma’lumotlami yig‘ish, o‘rganish va ishlov berish) asosiy matn bilan tanishadi. Bu jarayon unga hikoya uchun m a’lumotlar va mavzuiarni yoritishda, mi­ sollar tanlashda, ekskursiya mavzusi bo‘yicha umumiy xulosalar-ga kelishga yordam beradi. Asosiy mantga o'z vaqtida murojaat qilish boshlovchi gidni ekskursiya xizmatiga yuqori darajada tay-yorgarligini ta’minlaydi.

Individual matnning asosiy matndan farqi shundaki, u ekskur­ siya xizmati tarkibiy tuzilishi va uslubiy ishlanmasi bilan toiiq uyg‘unlikda tayyorlanadi. Individual matnda obyektlaming ko'rsatilishi tartibiga qarab ma’lumotlar taxlanadi va aniq qismlar-ga bo‘linadi. Har bir qism bitta mavzuostiga bag'ishlanadi. Ushbu talablardan kelib chiqib, tuzilgan individual matn ekskursiya xiz­ matida hikoya qilish uchun tayyor hisoblanadi. Individual matn mazmuni ekskursiya xizmatida nimani hikoya qilish kerak bo‘Isa, shundan tarkib topadi. Tarixiy voqealami yoritishda, ularning aha-miyatligini baholashda qisqartirishlar bo‘lmasligi, faktlar sanalar-siz, manbalarga havolasiz berilishi mumkin emas. Bu xildagi matn notiq nutqining o‘ziga xosligini ta’minlaydi. Gidning hikoyasi ko‘rilayotgan obyektlar bilan bog‘langan alohida qismlardan ibo­ rat. Bu qismlar har bir mavzular bo‘yicha xulosalar va ular ora-sidagi mantiqiy o'tishlar bilan birlashtiriladi.

Individual matn tuzayotgan gid o‘z nutqidagi mantiqiylikni, ekskursantlarga hikoya va namoyishning uyg‘unlikdagi ta’sirini unutmasiigi kerak. Ekskursantlarga ma’lumotlami jonli qilib yetkazish ko‘ngilochar harakatlarga aylanmasligi, maksimal o‘rganish va minimal ko‘ngil ochish formulasiga rioya etish zarur-dir. Ekskursiya mavzusini tayyorlash jarayonida rivoyatlar alohida o‘rin tutadi va ulardan me’yorida foydalanish talab etiladi12.