Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

Ekskursiya xizmati obyektlarini quyidagicha tasniflash mum­

kin:

Tarkibiga k o ‘ra-bir rejali (rassomchilik ishlari, ko‘llar, o‘simliklar, hayvonot bog‘lari) va ко ‘p rejali (arxitektura ansam-bllari, o‘rmon, maydonlar, ko£chalar);

13 Емельянов Б.В. «Экскурсоведение» Уч.пос. М. 2006

82

Funksionat vazifasiga ko‘ra - asosiy, ya’ni mavzuni yoritishga xizmat qiladigan va qo ‘shimcha, asosiy obyektlarning biridan ik-kinchisiga harakatlanish oralig‘ida ko‘rsatiladigan obyektlar.
Saqlanganlik holatiga ко ‘ra-to 'liq saqlangan, bizning davrga-cha та ’lum о ‘zgartirishlar kiritilgan, qisman saqlangan, saqlan-magan.
Yangi ekskursiya mavzusi ustida ishlayotgan ijodiy gumhning vazifasi mavzuni to‘liqroq yoritadigan va tashqi ko‘rinishi bilan jalb qiladigan obyektlarni tanlashdir. Obyektlarning to‘g‘ri tanla-nishi uni ekskursantlar tomonidan yaxshi qabul qilinishiga va mavzuni toiiq yoritishga yordam beradi. Imkon qadar har bir mavzuning o‘z obyekti bo‘lgani ma’qul.

Agar obyektning g'aroyibligini hisobga olgan holda uni boshqasi bilan almashtirishm iloji bo‘lmasa, (Samarqanddagi «Registon» maydoni, Toshkentdagi «Mustaqillik» maydoni) unda ushbu obyektlar uchun alohida ekskursiya xizmatini tashkil qi­ lish maqsadga muvofiqdir. Bu obyektlarni ko‘rsatish jarayonida ekskursiya mavzularida aytilmagan o‘ziga xos xususiyatlariga chuqurroq to'xtalib o'tiladi va ko‘rsatish, hikoya qilish jarayonida mavzudan kelib chiqib, har safar turli hajmdagi ma’lumotlardan foydalanish mumkin. Shundagina bunday obyektlarni takroriy ko‘rish ekskursantlarda qiziqish yo‘qolmaydi.

Ekskursiya xizmati metodikasi obyektlarni ko‘rsatishda ketma-ketlikni ta’minlashni talab qiladi. Obyektlarni ko‘rsatishda gid ha-rakatlarining ketma-ketligi taxminan quyidagicha bo'ladi:

0. 
   aniqlash, gid ekskursantlarga qanaqa predmet (obyekt) ko‘rsatilishini aniqlaydi;
   

0. 
   tavsiflash, gid obyektning o‘ziga xos jihatlarini tavsiflaydi;
   

0. 
   yaratilish maqsadi, gid obyektning mazmun mohiyati haqi­ da hikoya qiladi;
   
1. 
   ekskursiyali tahlil, taqqoslash, gid obyektning alohida qismlarini izohlab o‘tadi;
   

83

0. 
   та ’lumot berish, gid yodgorlik, me’moriy inshoot muallifi, qurilgan yili, sababini hikoya qiladi;
   

0.