Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a., Omonov a. A., Xaydarov z. Sh., Niyozov z. D. Tijorat banklari aktiv va passivlarini

g) Shart-sharoitlar
. Mahalliy, hududiy va umummilliy iqtisodning joriy 
ahvoli va tavsifi, shuningdek, qarz oluvchvi xoʻjaligining sohalari. 
d) Garov
. Kreditni garov yoki kafillik shaklida ishonchli taʻminlash boshqa 
tomondan kuchsizliklarni yoʻqqa chiqarib qoʻyadi. Yaxshi bir qoida bor: faqat 
garov va kafillik asosida hech vaqt kredit bermang. 
Har bir kreditor oʻzining kredit risklarini va yoʻqotishlarini imkon qadar 
pasaytirishga intiladi. Hozirgi kunda kredit risklarini tahlil qilish va ularni 
kamaytirish boʻyicha turli yondashuvlar mavjud. Banklar kredit risklarini 
kreditlarning barcha turlari boʻyicha baholashlari lozim. Kreditlarning 
turkumlanishi banklar tomonidan mustaqil ravishda yoki shartnoma asosida 
auditorlik tashkiloti tomonidan amalga oshirilishi zarur. Xoʻjalik yurituvchi 
subyektning aktivlarini tahlil qilishda banklar tomonidan foydalanadigan mezonlar 
roʻy berish ehtimoli boʻlgan yoʻqotishlarni qoplash uchun rezervlarni shakllantirish 
va ulardan foydalanishga doir qarorlar qabul qilish hamda ijro etish tadbirlari, 
shuningdek, ularni amalga oshirishga nisbatan yondashuvlar bankning kredit va 
hisob siyosatini belgilaydigan hujjatlarida qayd etilishi lozim. 
Aksiyadorlik tijorat bankining ijroiya organi kredit risklarini boshqarishga 
doir strategiya va kredit siyosatining muhim qoidalarini tasdiqlash hamda vaqti-
vaqti bilan qayta koʻrib chiqish (bir yilda kamida bir marta) uchun masʻul 
hisoblanadi. Tijorat bankining ijroiya organlari kredit riskining maqbul darajasini 
va bank oʻz zimmasiga turli kredit risklarini olishi natijasida kutilayotgan 
daromadlilik darajasini aks ettirishi lozim. Bank rahbariyati ijroiya organ 

---

212 
tomonidan qabul qilingan kredit riskini boshqarishga oid strategiyani amalga 
oshirish, bunday risklarni nazorat qilish va baholash uchun masʻuldir. Bu alohida 
kredit boʻyicha amalga oshiriladigan tadbirlarga ham, butun kredit portfeli 
boʻyicha amalga oshiriladigan tadbirlarga ham taalluqlidir. Kredit risklarini tahlil 
qilar ekan, banklar ham, xoʻjalik yurituvchi subyektlar ham oʻzlariga bevosita 
bogʻliq boʻlmagan qator muammolar: mamlakatdagi iqtisodiy ahvol, siyosiy ahvol, 
meʻyoriy-huquqiy tizim, uning mamlakatning kreditlash sohasidagi real holatga 
muvofiqligi, inflyatsiya darajasi, bank tizimining rivojlanish darajasi kabilarni 
hisobga olishlari zarur. Bularning barchasi kredit risklarining yuzaga kelish 
ehtimoli va ularni baholash usullariga taʻsir koʻrsatadi.