|
4-BOB.
INETRNET- GLOBAL KOMYUTER TARMOG’I
M
M
a
a
v
v
z
z
u
u
:
: Internet –Global kompyuter tarmog’i. Internet tarmog’ida
adreslarning tuzilishi va sistemaviyligi. Ma’lumotlar almashinuvini tashkil
etish yo’llari. Internet xizmatlari va ularning turlari.
Reja:
5.
INTERNET global tarmog‘i
6
6
.
.
I
I
n
n
t
t
e
e
r
r
n
n
e
e
t
t
n
n
i
i
n
n
g
g
a
a
s
s
o
o
s
s
i
i
y
y
t
t
u
u
s
s
h
h
u
u
n
n
c
c
h
h
a
a
l
l
a
a
r
r
i
i
7
7
.
.
I
I
n
n
t
t
e
e
r
r
n
n
e
e
t
t
d
d
a
a
n
n
f
f
o
o
y
y
d
d
a
a
l
l
a
a
n
n
i
i
s
s
h
h
d
d
a
a
s
s
t
t
u
u
r
r
l
l
a
a
r
r
i
i
8.
INTERNETdagi xizmat turlari
INTERNET global tarmog‘i
Dastlabki kompyuter tarmog‘i-ARPANET (Advenced Researsh Projects
Agency Network)-AQSHning mudofaa vazirligi tomonidan 1969 yili ishlab chi-
qilgan. U keyinchalik boshqa KTlar bilan birlashtirilib INTERNETning bir qèñìè
sifatida ishlatila boshlandi.
I
I
N
N
T
T
E
E
R
R
N
N
E
E
T
T
– (
i
i
n
n
t
t
e
e
r
r
n
n
a
a
t
t
i
i
o
o
n
n
a
a
l
l
n
n
e
e
t
t
w
w
o
o
r
r
k
k
)
)
–
–
y
y
a
a
g
g
o
o
n
n
a
a
s
s
t
t
a
a
n
n
d
d
a
a
r
r
t
t
a
a
s
s
o
o
s
s
i
i
d
d
a
a
f
f
a
a
o
o
l
l
i
i
y
y
a
a
t
t
k
k
o
o
‘
‘
r
r
s
s
a
a
t
t
u
u
v
v
c
c
h
h
i
i
j
j
a
a
x
x
o
o
n
n
g
g
l
l
o
o
b
b
a
a
l
l
k
k
o
o
m
m
p
p
y
y
u
u
t
t
e
e
r
r
t
t
a
a
r
r
m
m
o
o
g
g
‘
‘
i
i
d
d
i
i
r
r
.
.
Internet xizmati «internet prov-
ayderlari» yordamida aloqa kanallari-telefon tarmog‘i, kabelli kanallar, radio va
kosmos aloqa tizimlaridan foydalanish orqali amalga oshiriladi. Bugungi kunda In-
ternet 50.000 dan ortiq alohida tarmoqlarni bog‘laydi. Google, Yahoo yoki Yandex
izlash sistemasi orqali kerakli axborot tez va soz topiladi. Masalan, oddiy tovarlar
narxidan boshlab, teatr repertuarigacha axborot olish mumkin. Internet tarmog‘i
orqali bugungi kunda kundalik ro‘zg‘or xaridlari amalga oshirilmoqda.
Elektron nashr, kutubxona sistemalari esa juda ommaviylashib ketdi. Ular
yirik kutubxona va nashriyotlarni o‘zaro bog‘laydi. Biroq
e
e
l
l
e
e
k
k
t
t
r
r
o
o
n
n
p
p
o
o
c
c
h
h
t
t
a
a
esa eng
ko‘p ommalashdi.
I
I
n
n
t
t
e
e
r
r
n
n
e
e
t
t
t
t
a
a
r
r
m
m
o
o
g
g
‘
‘
i
i
g
g
a
a
b
b
o
o
g
g
‘
‘
l
l
a
a
n
n
i
i
s
s
h
h
•
•
m
m
a
a
’
’
l
l
u
u
m
m
o
o
t
t
l
l
a
a
r
r
n
n
i
i
o
o
‘
‘
z
z
i
i
d
d
a
a
j
j
a
a
m
m
l
l
a
a
g
g
a
a
n
n
I
I
n
n
t
t
e
e
r
r
n
n
e
e
t
t
s
s
a
a
h
h
i
i
f
f
a
a
l
l
a
a
r
r
m
m
a
a
j
j
m
m
u
u
i
i
.
.
•
•
I
I
n
n
t
t
e
e
r
r
n
n
e
e
t
t
p
p
r
r
o
o
v
v
a
a
y
y
d
d
e
e
r
r
–
–
I
I
n
n
t
t
e
e
r
r
n
n
e
e
t
t
t
t
a
a
r
r
m
m
o
o
g
g
‘
‘
i
i
x
x
i
i
z
z
m
m
a
a
t
t
l
l
a
a
r
r
i
i
d
d
a
a
n
n
f
f
o
o
y
y
d
d
a
a
l
l
a
a
n
n
i
i
s
s
h
h
n
n
i
i
t
t
a
a
’
’
m
m
i
i
n
n
l
l
a
a
b
b
b
b
e
e
r
r
u
u
v
v
c
c
h
h
i
i
t
t
a
a
s
s
h
h
k
k
i
i
l
l
o
o
t
t
.
.
•
•
E
E
l
l
e
e
k
k
t
t
r
r
o
o
n
n
p
p
o
o
c
c
h
h
t
t
a
a
–
–
I
I
n
n
t
t
e
e
r
r
n
n
e
e
t
t
t
t
a
a
r
r
m
m
o
o
g
g
‘
‘
i
i
o
o
r
r
q
q
a
a
l
l
i
i
t
t
e
e
z
z
k
k
o
o
r
r
m
m
a
a
’
’
l
l
u
u
m
m
o
o
t
t
l
l
a
a
r
r
v
v
a
a
x
x
a
a
b
b
a
a
r
r
l
l
a
a
r
r
a
a
l
l
m
m
a
a
s
s
h
h
i
i
s
s
h
h
t
t
i
i
z
z
i
i
m
m
i
i
•
•
I
I
n
n
t
t
e
e
r
r
n
n
e
e
t
t
m
m
a
a
n
n
z
z
i
i
l
l
(
(
U
U
R
R
L
L
)
)
–
–
I
I
n
n
t
t
e
e
r
r
n
n
e
e
t
t
t
t
a
a
r
r
m
m
o
o
g
g
‘
‘
i
i
d
d
a
a
j
j
o
o
y
y
l
l
a
a
s
s
h
h
t
t
i
i
r
r
i
i
l
l
g
g
a
a
n
n
a
a
x
x
b
b
o
o
r
r
o
o
t
t
r
r
e
e
s
s
u
u
r
r
s
s
l
l
a
a
r
r
i
i
n
n
i
i
n
n
g
g
m
m
u
u
r
r
o
o
j
j
a
a
a
a
t
t
m
m
a
a
n
n
z
z
i
i
l
l
l
l
a
a
r
r
i
i
(
(
m
m
a
a
s
s
a
a
l
l
a
a
n
n
w
w
w
w
w
w
.
.
z
z
i
i
y
y
o
o
n
n
e
e
t
t
.
.
u
u
z
z
)
)
.
.
125
I
I
n
n
t
t
e
e
r
r
n
n
e
e
t
t
n
n
i
i
n
n
g
g
a
a
s
s
o
o
s
s
i
i
y
y
t
t
u
u
s
s
h
h
u
u
n
n
c
c
h
h
a
a
l
l
a
a
r
r
i
i
V
V
e
e
b
b
s
s
a
a
y
y
t
t
–
–
b
b
i
i
r
r
o
o
r
r
b
b
i
i
r
r
s
s
o
o
h
h
a
a
g
g
a
a
,
,
f
f
a
a
o
o
l
l
i
i
y
y
a
a
t
t
g
g
a
a
,
,
v
v
o
o
q
q
e
e
a
a
v
v
a
a
x
x
o
o
d
d
i
i
s
s
a
a
g
g
a
a
b
b
a
a
g
g
‘
‘
i
i
s
s
h
h
l
l
a
a
n
n
g
g
a
a
n
n
Oddiy telefon orqali Internetga bog’lanish
Mobil telefon orqali Inter-
netga bog’lanish
126
I
INTERNETdagi xizmat turlari:
Internet ning axborot resurslari - bu Internet ning barcha axborot
texnologiyalari va ma’lumotlar bazasidir. Ular jumlasiga:
-
elektron pochta;
- FTP fayllar arxivi sistemasi;
- WWW ma’lumotlar bazasi;
- Usenet telekonferensiya sistemasi v boshqalar kiradi.
Bog‘lanish sxemasi Internetning xizmat turiga mos protokol nomidan iborat.
Adresning chap qismida mavjud resurslarga murojaat qilish protokolini
ko‘rsatuvchi prefikslar yoziladi:
1) http://-WWW resurslari (Hyper Text Transfer Protocol-protokol
peresыlki gipertekstov)
2) ftp://- fayllarni saqlovchi FTP serveriga murojaat. Saqlanayotgan
fayllar ko‘pincha arxivlangan bo‘ladi.
3) gopher://-WWW dan avval yaratilgan sistema (rasmlar va
multimediyasiz).
4) mailto: va news: - elektron pochta adreslari va yangiliklar (sleshsiz
yoziladi).
80-yillarda AQSHda birinchi tarmoq egalariga nom berildi:
Edu (education) – ta’lim muassasalari;
Com (comertial) – tijorat muassasalari;
Org (organization)- savdo-sotiq bilan bog‘liq bo‘lmagan muassasalar:
Gov (government) – xukumat muassasalari;
Net (network) – telekommunikatsiya va axborot xizmatlarini ko‘rsatuvchi
muassasalar;
Int (international) – xalqaro muassasalar;
Mil (military) – harbiy muassasalar;
Internet xalqaro maqomga erishgach, unga davlat nomlari qo‘shila boshlandi:
-Fr -Fransiya
-UK Buyuk Britaniya;
-JP YAponiya;
-Ru Rossiya;
-Uz O‘zbekiston
-Ua Ukraina va h.k.
Kerakli ma’lumotlarni ko‘rishning gipermurojaat deb ataluvchi usul bilan
kompyuter tarmoqlarida joylashtirish WWW-World Wide Web-Jaxon axborot
tarmog‘i (butun dunyo o‘rgimchak to‘ri-vsemirnaya pautina) deb ataladi.
1993 yildan boshlab WWW Internet ning eng ommaviy resurslaridan biriga
aylandi.
WWW da turli yo‘llar orqali tegishli ma’lumotga etib borish va uni ko‘rish
imkoniyati bor. WEB saxifalar HTML – «gipermatnlarni belgilash tili»da yozilgan
xujjat sifatida tayyorlanadi. Kalit so‘zlar deb nomlangan so‘zlar orqali boshqa
ma’lumotlarga murojaat qilish -
gipermurojaat
deyiladi. Bunday giperaloqalar fa-
qat so‘zlar emas, balki tasvirlar, grafiklar va ularning qismlari orqali amalga oshiri-
lishi mumkin. Gipermatnli xujjatlarni qidirish, topish va ekranda tasvirlash uchun
127
sharxlovchi-
Do'stlaringiz bilan baham: |
