Samarqand davlat universiteti tarix fakulteti umumiy tarix kafedrasi

A'zolikka nomzodlar va kuzatuvchi davlatlar: 

---

22 

 

2004-yil  Toshkentda  bo'lib  o'tgan  konferensiyada  Mo'g'uliston  Osiyo 

davlatlari  orasidan  birinchi  bo'lib  SHHT  ga  kuzatuvchi  davlat  maqomiga  ega 

bo'ldi.  Keying  yilda  Ostonada  bo'lib  o'tgan  Sammitda  Hindiston,  Eron,  Pokiston 

davlatlari  ushbu  maqomga  ega  bo'ldilar.2012-yil  6-iyunda  Pekinda  bo'lib  o'tgan 

Sammitda  esa  Afg'oniston  ushbu  maqomga  ega  bo'ldi.  2005-yil  26-oktabr  kunida 

SHHT yig'ilishida RF perizidenti V.Putin Eronning birinchi vitse-prezidenti Parviz 

Davudi  va  Mo'g'uliston  bosh  vaziri  Saxiagiy  Elbekdorjem  bilan  dastlabki 

uchrashuvni qabul qilgan edi. 

Yildan-yilga  SHHT ning dunyo  miqyosidagi  ahamiyati oshib borgani sayin 

tashkilotga  kiruvchi  davlatlar  soni  ham  ko'payib  bordi.  SHHT  ga  Pokiston  va 

Hindistonning  qo'shilishi  ushbu  mamlakatlarning  dunyo  maydonlaridagi 

ahamiyatini oshirib yubordi. Eronning SHHT konferensiyalarida qatnashishi uning 

Yevropa,  Xitoy,  AQSH  va  Hindiston  bilan  aloqalarini  yaxshiladi.2006-yil 

fevralda  bo'lib  o'tgan  navbatdagi  yig'ilishda  Xitoy  amaldorlari  va  jurnalistlari 

Pokiston  prezidenti  bilan  muzokaralari  natijasida  Pokistonning  SHHT  ga  rasman 

qo'shilganligini  e'lon  qildilar.  2005-yilda  bo'lib  o'tgan  yig'ilishda  Xitoy  va 

O'zbekiston amaldorlari Pokistonning faqatgina kuzatuvchi mamlakat bo'lib qolishi 

haqida  shartnomalar  imzolagan  edilar.  Pokiston  O'zbekiston  tuzib  chiqqan 

Afg'onistondagi  urushlarga  barham  berish  rejasini  va  terroristik  tashkilotlar 

hisoblangan  Al-Qoida  va  Tolibonlarga  qarshi  harbiy  harakatlar  boshlash 

majburiyatini  oldi.  SHHT  ning  iqtisodiy  hamkorliklari  tufayli  Pokistonda  tekstil, 

poyafzal  ishlab  chiqarish,  guruch  eksporti,  sifatli  tibbiyot  vositalari,  paxta 

mahsulotlari  importi  va  energetika  sohalari  (Pokiston  elektr  ishlab  chiqarish 

bo'yicha dunyoda eng oxirgi o'rinlarda turadi) kirib keldi. 

SHHT  ning  bir  qancha  davlatlari  Hindistonning  tashkilotga  qo'shilishidan 

manfaatdor  edilar.  Masalan  Rossiya  SHHT  orqali  o'z  tovarlarini  Hindistonga 

eksport qilish imkoniga ega boTishi mumkin. Bunga O'rta Osiyo va Xitoy yordam 

berayotgan  Pokiston  davlatlari  vosita  rolini  o'ynar  edilar.Shuning  uchun  ham 

SHHT ga Hindistonning qo'shilishidan Rossiya manfaatdor davlat hisoblanadi. 

---

23