Samarqand davlat universiteti psixologiya va ishtimoiy fanlar fakulteti psixologiya kafedrasi

Profazada xromatidlar spirallashadi va ularning qo’shqavatli xromotidlari yorug‘lik mikroskopida ko’rinarli holatda o’zaro sentromeri bilan birlashgan holatda bo’ladi. YAdro qobig‘i parchalanib, karioplazma sitoplazma bilan aralashadi. Sentriolalar ikkiga bo’linadi va ikki qutb tomon harakatlanadilar. Ular o’rtasida axromatin iplar - mikronaychalar hosil bo’ladi. Xromosomalar yadro bo’yicha keng tarqaladilar. YAdrochalar parchalanib ketishi bilan profaza tugallanadi.

Metofazada mikronaychalar shakllanishi tugallanadi. Xromosomalar hujayraning ekvatoridan bir qator bo’lib o’rin oladilar. Har bir xromosoma bitta axramatin ipiga o’z sentromeri bilan birikadi. Metofaza eng qisqa muddatli faza hisoblanadi.

Anafazada xromosoma xromatidlarini birlashtirib turuvchi belbog‘ uziladi, xromosomalar bir-biridan tamomila ajraladilar. Xromosomalarning sentromeriga birikkan axromatin iplari – mikronaychalar qisqarishi tufayli ular qutblar tomon tarqala boshlaydi. Xromosomalarning qutblarga tarqalishi tugallangandan so’ng, ularnig soni bo’linishgacha bo’lgan ona hujayraning xromosomalar soniga tenglashadi. Masalan, ona hujayrada 46 xromosoma bo’lsa, anafazaning ikki qutbidagi xromosomalar ham 46 tadan bo’ladi.

Telofazada xromosomalar qutblarga to’planib, spirallar yoyila boshlaydi. Ular ingichkalashib, mikroskopda ko’rinmaydigan holatda

bo’ladilar. YAdro qobig‘i hosil bo’ladi, yadrocha qayta shakllanadi.

8-rasm. Hujayraning mitoz bo’linishi.

Telofazaning oxirida sitoplazmaning ikkiga ajralishi kuzatiladi. Bu jarayon plazmatik membrana o’rtasida botiqlik paydo bo’lib, asta-sekin torayishi natijasida ro’y beradi.

SHunday qilib, mitoz bo’linishda bitta ona xujayradan ikkita qiz xujayra hosil bo’ladi.