Samarqand davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika kafedrasi

Download 40,87 Kb. bet 3/7 Sana 18.01.2022 Hajmi 40,87 Kb. #383909

Bog'liq
2 5201681174753186721

Adabiyotlar roʻyxati

KIRISH

Magistrlik dissertatsiyasi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi. Zamonaviy jamiyat moslashuvchan, harakatchan, osongina o'qitiladigan, mustaqil faoliyatga tayyor, hayoti davomida qayta-qayta malaka oshirishga qodir maktab bitiruvchisini talab etadi. Shu sababli ta'lim sohasidagi davlat siyosati maktab bitiruvchilariga yangi talablarni qo'yadi. Jamiyatga o'z harakatlarini boshqarishga qodir bo'lgan, tanlangan vaziyatda mustaqil ravishda mas'uliyatli qarorlarni qabul qilishga tayyor bo'lgan, ushbu qarorlar oqibatlari uchun mumkin bo'lgan variantlarni saralab oladigan, tashabbuskor, mustaqil, hamkorlik qilishga qodir bo'lgan o'qimishli shaxslar kerak.

Maktabga jamoat buyurtmasi yangi avlod davlat ta'lim standartlarida aks ettirilgan. Shaxsni erkin rivojlantirish, mehnatsevarlik, o'zaro hurmat, vatanparvarlik, mas'uliyat, tabiat va atrof-muhitga hurmat bilan qarashni tarbiyalash zamonaviy ta'limning ustuvor yo'nalishi hisoblanadi.

Ta'limning zamonaviy vazifalari shaxsni rivojlantirishga, o'quvchilarda o'zlarining keyingi hayotlarida doimiy ravishda o'z-o'zini tarbiyalashga, o'zgarishlarga moslashuvchan munosabatda bo'lishga, yangi faoliyat turlarini o'zlashtirishga va natijada muvaffaqiyatga erishishga imkon beradigan bunday fazilatlarni shakllantirishga qaratilgan.

Davlat ta’lim standarti tomonidan e'lon qilingan zamonaviy ta'limning eng muhim vazifalaridan biri – bu maktab o'quvchilariga o'rganish, o'z-o'zini rivojlantirish va o'z-o'zini rivojlantirish qobiliyatini beradigan universal ta'lim faoliyatini shakllantirish va rivojlantirishdir. Ta'lim standartlariga muvofiq bilimlarni assimilyatsiya (lot. assimililio – birikish, o'zlashtirish, o'xshatish) qilish sifati talabalar tomonidan o'zlashtirilgan universal ta'lim harakatlari turlarining xilma-xilligi va farqi bilan belgilanadi.

Boshlang'ich ta’lim maktab o'quvchilarining ta'lim faoliyati uchun asos yaratadi. Maktab standartga muvofiq bolalarni o'quv faoliyatini boshqarishning samarali vositalarini o'zlashtirishga o'rgatish, ularga quyidagilarni o'rganishga yordam berish uchun mo'ljallangan:

- O'qituvchi yordamida ta'lim maqsadlarini va ularga erishish uchun vazifalarni belgilash;

- Muammolarni hal qilish usullarini amalda qo'llash;

- Kognitiv (lotincha “cognize” – bilmoq, anglamoq, tushunmoq va fikrlamoq yoki “cognition”– bilish, tushinish) faollik va tashabbuskorlikni ko'rsatish;

- O'qituvchi tomonidan ajratilgan harakatlar ko'rsatmalariga muvofiq o'quv materialini o’zlashtirishda mustaqil ravishda harakat qilish;

- Faoliyatni amalga oshirish jarayonida va harakatni bajarish natijasida nazoratni amalga oshirish, uni amalga oshirish paytida ham, harakat oxirida ham kerakli tuzatishlarni kiritish.

Rossiyalik olimlardan N.A.Menchinskayaning ta’kidlashicha, pedagogik tadqiqotlar natijalari maktabda o'qitish amaliyotida bilimlarning yangi shakllanishi ko'nikmalarni shakllantirishga qaraganda tezroq davom etishini ko'rsatmoqda. O'qituvchilar o'quv faoliyatini boshqarishning o'qitish uslublariga ahamiyat bermaydilar, natijada nazariy bilimlarga ega bo'lgan talabalar ularni standart ta'lim vazifasi doirasidan tashqarida qo'llashda qiynaladilar. Umumjahon ta`lim harakatlarini shakllantirish muammosi nafaqat bilimlarni ta`lim faoliyatida umuminsoniy qo`llash muammosi sifatida, balki rivojlanishning ushbu bosqichida o`quv qobiliyatini oshirishga qaratilgan hayotiy fazilatlar va xususiyatlarni shakllantirish sifatida ham dolzarblashadi.

Bir qancha rossiyalik yetakchi pedagog va psixologlar tomonidan pedagogika fanida o'quvchilarning o'quv faoliyatini amalga oshirishi bilan bog'liq masalalar o'rganilgan:

L.I.Bojovich, A.A.Lyublinskaya, M.I.Maxmutov, N.F.Talizinning ta'kidlashicha, maktab o'quvchilarining muvaffaqiyatsizlikka uchrashining asosiy sabablaridan biri bu o'quvchilarning bilim olishga qodir emasligi;

Yu.K.Babanskiy va I.Ya.Lernerlar o'z tadqiqotlarida bolalar o'rtasida o'qishga qiziqishning yo'qligini ta'kidlaydilar, bu ularning ta'lim ishlarini oqilona, ​​texnologik jihatdan malakali tashkil qila olmaslik bilan izohlanadi;

L.M.Fridman o'z tadqiqotida mavzuni o'rganish sifati va talabalarning mustaqil o'rganish qobiliyati o'rtasidagi bog'liqlikni ta'kidlaydi;

A.K.Markova, I.I.Ilyasov, V.Ya. Laudislar "o'rganish qobiliyati" tarkibining tarkibiy qismlarini ajratib turadilar.

So'nggi paytlarda o'qituvchilar va psixologlarning umumjahon ta'lim harakatlarini rivojlantirishga alohida e'tibor qaratilmoqda. Umumjahon ta'lim harakatlarini shakllantirish asosiy ta'lim vazifasi sifatida qaraladi.

O.A.Karabanova, A.G.Asmolov, G.V.Burmenskayalar universal ta'lim harakatlarini shakllantirish samaradorligini sinovdan o'tkazishning asosiy mezonlarini aniqladilar, M.R.Bityanova, E.V.Buneeva, A.A.Vaxrushev, A.G.Asmolov, T.V.Beglova, L.G.Petersonlar universal ta'lim harakatlarini diagnostikasi uchun metasubject testlarini ishlab chiqdilar, umumta'limiy harakatlarning ta'lim faoliyatidagi o'rni va roli aniqlandi, A.G.Asmolov, O.A.Karabanovalar tomonidan mashg'ulotning barcha bosqichlarida universal ta'lim harakatlarini rivojlantirish uchun psixologik talablar sanab o'tilgan va asoslangan.

Biroq, ushbu muammo bo'yicha, kichik o'quvchilarning universal ta'lim harakatlarini shakllantirishda o'qituvchi faoliyatining mazmuni va jarayonini izlash bilan bog'liq pedagogik asarlar deyarli mavjud emas.

O’rganilgan tadqiqotlarning ko'p qirrali va shubhasiz nazariy va amaliy ahamiyatiga qaramay, shuni ta'kidlash kerakki, kichik maktab o'quvchilarining universal ta'lim harakatlarini shakllantirish muammosi nazariy tushunish va eksperimental o'rganish uchun ochiq bo'lib qolmoqda. Shundan kelib chiqadigan bo’lsak boshlang'ich maktab o'quvchilarining universal ta'lim harakatlarini shakllantirish dissertatsiya muvzusining dolzarbligini belgilaydi.

Shu sababli mazkur magistrlik dissertatsiyasida har qanday o'quv-uslubiy majmua doirasida amalga oshirilishi mumkin bo'lgan boshlang'ich maktabda umumta'lim harakatlarini shakllantirish texnologiyasini ishlab chiqish muammosi qo’yilgan.

Download 40,87 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: