Samarqand davlat universiteti қозон миллий тадқИҚотлар технология университети

6.3. Ideal siqib chiqarishning matematik modeli 
Ideal siqib chiqarish reaktorining matematik ifodasi reaksion 
muhitdagi konsentratsiyalarning vaqt o„tishi bilan oqim harakati 
(gidrodinamik omil) va kimyoviy o„zgarish (kinetik omil) dan kelib 
chiqadigan o„zgarishini harakterlaydi. Siqib chiqarish reaktorining 
modelini kimyoviy reaksiya tezligini hisobga olgan holda ideal siqib 
chiqarish formulasini (2.4) tipik gidrodinamik modeli asosida ifodalash 
mumkin. 

---

107 
Kinetik omil hisobga olingan holda uzluksiz ishlovchi ideal siqib 
chiqarish izotermik reaktorining dinamik modeli quyidagi ko„rinishda 
bo„ladi: 
bunda 
chi moddaga mos keladigan konsentratsiya; 
-chi 
modda bo„yicha reaksiya tezligi.
Ideal siqib chiqaruvchi adiabatik reaktorning issiqlik balansi 
tenglamasi: 
∑
 
(6.7) tenglama reaksiyada ishtirok etuvchi har bir komponent 
bo„yicha yoziladi. Masalan, ideal siqib chiqarish izotermik reaktorida 
boruvchi 
→
reaksiya uchun matematik model (dinamik rejim) 
quyidagi ko„rinishda bo„ladi:
 
 
O„rnatilgan (statsionar) rejimda reaktorning ishi: 
 
U holda (6.8) tenglama quyidagi ko„rinishni oladi: 
ekanligi hisobga olinsa, (6.10) tenglama quyidagi 
ko„rinishni oladi:
 
 

---

108 
bunda 
kontakt vaqti, s. 
(6.11) tenglamaning yechilishidan quyidagi parametrlarni topish 
mumkin: 

kantak vaqtini; 

jarayonning o„tish darajasi va selektivligini; 

reaksiyaga kirishuvchi modda konsentratsiyaning kontakt 
vaqtining funksiyasi sifatida o„zgarishini, ya‟ni; 
∫
 
 
 
 
 
Ushbu modelni qo„llab, kimyoviy-texnologik jarayonlarni ideal 
siqib chiqarish reaktorida tadqiq etishni bajarish uchun (2.93) 
differensial tenglamalar sistemasini yechish kerak.