Samarqand davlat universiteti maktabgacha ta’lim fakulteti

Joylashgan shahar	Tartib raqam
Bolalar soni
1	Payariq tuman	…-MTT	26
2	Payariq tuman	….-MTT	26

Tajriba boshida

	Guruhlar	Guruhdagi bolalar soni	O`zlashtirish natijalari
			Yuqori	O`rta	Past
1	Tajriba guruhi	26	6	13	7
2	Nazorat guruhi	26	7	11	8

Savollar amaliyot boshlanishdan oldin guruhlarda o’rganilib chiqildi va shundan so’ng dastur tuzilib shu asosida mashg’ulotlar o’tildi. Dasturga muvofiq 5 ta yo’nalish asosida o’yinlar ishlab chiqildi va mashg’ulot jarayonida tajriba guruhlarida qo’llanib, bolalarning har bir javoblari va faolliklari hisoblab borildi.

Ushbu MTTda jami 1 ta tajriba-sinov guruhi va 1 ta nazorat guruhlari tanlab olindi. Tajriba guruhlarida muallif taklif etgan metodika bo’yicha, nazorat guruhlarida esa an‘anaviy (izohli – ko’rgazmali ta‘lim) metodika bo’yicha mashg’ulot olib borildi.
Shunga ko’ra, tanlangan MTTdagi tajriba guruhlarida ilg’or pedagogik mahoratga ega bo’lgan tarbiyachi (pedagog)lar, nazorat guruhlarida an‘anaviy usul bilan mashg’ulot o’tkazuvchi tarbiyachilar qatnashdi.
Tajribadan olingan ma‘lumotlarni qayta ishlash va tahlil etish matematik statistika metodining Styudent mezoni orqali amalga oshirildi.
Bunda tajriba va nazorat guruhlari tarbiyalanuvchilarining olgan baholarining o’rta arifmetik qiymati, samaradorlik koeffitsiyenti, variatsiya koeffitsiyenti, dispersiya va o’rtacha qiymatlarning ishonchlilik oralig’i aniqlandi.
Ishonchlilik darajasi uchun tanlab olingan qiymat α=0.5 bo’lsa, ishonchlilik darajasi 0.95 (95 % ) ni tashkil etadi.
Tajriba boshi (n=26)

Guruhlar	Bolalar soni	Ballar nisbati
		“5”yuqori	“4”o`rta	“3”quyi
Nazorat guruhlarida	26	6	13	7
Tajriba guruhlarida	26	7	11	8

Tajriba oxiri nazorat guruhlari (n=26)

	“3”	“4”	“5”
	8	10	8

Tajriba guruhlari uchun (n=26)

	“3”	“4”	“5”
	3	12	11

Endi tanlanmalar taqsimotlariga asoslangan holda tanlanma o`rta qiymatlarini hisoblaymiz (tajriba boshi

Tajriba oxiri


O`rtacha tanlanma (tajriba boshi) ....


Tajriba oxiri

O`rtacha kvadratik og`ishlarni aniqlaymiz(tajriba boshi:

Tajriba oxiri

Tajriba oxirida

	Guruhlar	Guruhdagi bolalar soni	O`zlashtirish natijalari
			Yuqori	O`rta	Past
1	Tajriba guruhi	26	11	12	3
2	Nazorat guruhi	26	8	10	8

Variatsiya ko`rsatkichlarini topamiz(tajriba boshi):

Тajriba oxiri

Har ikki tanlanma uchun xatoliklarning aniqlanganligini hisoblaymiz(tajriba oxiri:

Ishonchli oraliqlarni keltiramiz:

Ushbu tajriba-sinov ishlari bo’yicha baholar tahlilining natijalari 1-jadvalda keltirilgan. Hisoblashlar Styudent mezoni asosida olib borildi.

№	Tahlil	Tajriba guruhi			Nazorat guruhi
1	Baholar qiymati	5	4	3	5	4	3
2	Mos baholar soni	11	12	3	8	10	8
3	Baholarning o’rtacha arifmetik qiymati	Xt*=4,31			Xn*=4
4	Samaradorlik koeffitsiyenti	ƞ=Xt*/Xn*=1,07
5	X ning ishonchlilik ehtimollik oralig’i

Tajriba guruhlarida baholarning yuqori bо’lishiga sabab monitor ekranidagi materiallar bir vaqtning о’zida ranglarning jilolanib turishi, musiqa, tovush berilishi, harakat, animatsiali jozibali samaralar bilan bolalarga taqdim etilishi va bolalarning faollashuvi, multimediali materiallarning dinamik (jonli) holda berilishi, bolalar diqqatini barqarorlashtirilishi, bola miyasining ikkala yarim sharining bir vaqtda ishlashi, bolalarning о’rganiladigan materialga qiziqishi va ishtiyoqining ortishi natijasidadir.

Hisoblashlardan ko‘rish mumkinki, tajriba guruhining ko‘rsatkichi nazorat guruhinikiga nisbatan 1.07 barobarga oshganligi ko‘rish mumkin.
Bundan ma’lumki, tajriba guruhi ko‘rsatkichlari nazorat guruhidagidan yuqori ekan.


UCHINCHI BOB BO‘YICHA XULOSALAR

1. 
   Maktabgacha ta’limda Montessori metodikasidan foydalanish bo`yicha Payariq tumanidagi maktabgacha ta’lim tashkilotidan 52 nafar tarbiyalanuvchi ishtirok etdi.
   
2. 
   O‘tkazilgan tajriba-sinov ishlari natijalari matematik statistika usullari orqali tahlil qilindi. Tajriba natijalarini qayta ishlashda matematik statistika Styudent usuli formulalaridan foydalanildi.
   
3. 
   Tajriba-sinov ishlaridagi natijalarning samaradorligi 1,07 barobarga yuqoriligi matematik statistika usullari orqali isbotlandi.
   

Xulosa
Maktabgacha ta’limda Mariya Montessori metokasidan foydalanish uchun uning tizimini ishlab chiqish muhim hisoblanadi. Ushbu yo`nalishda olib borilgan tadqiqotdan quyidagicha xulosa qilindi:
1. Shiddat bilan rivojlanib borayotgan makatabgacha ta’lim tizimi sharotida ko`plab tarbiyachi va pedagoglar Montessori metodikasidan yetarli darajada foydalanmasligi tadqiqotning birinchi bosqichida aniqlanib qayd etildi.
2. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida Mariya Montessori metodikasidan foydalanganda bolalarning mayda qo`l motorikalari yaxshi rivojlanishi, bu ularning asab sistemasiga ta’sir qilib bu esa ta’lim sifati oshishiga olib kelishi aniqlandi.
3. Maktabgacha ta’limda Mariya Montessori metodikasidan foydalanish sog`lom va nosog`lom bolalar bilan ishlashda qo`l kelishi ma’lum bo`ldi.
4. Tadqiqotimiz natijalari bo`yicha bo`lajak tarbiyachilarni tayyorlashda va qayta tayyorlashda bu metodika o`rgatilishi lozim degan xulosaga kelindi.
Ushbu dissertatsiya miqyosida olib borilgan tadqiqotlarda maktabgacha ta’limda Mariya Montessori metodikasidan foydalanish muammosining barcha qirralarini qamrab olish imkoni bo‘lmadi. Bundan kelib chiqqan holda pedagoglarning kasbiy sifatlarini shakllantirishni nazariy-metodik jihatdan ishlanganlik darajasini yanada oshirishga qaratilgan quyidagi tavsiyalarga e’tiborni qaratish lozim deb hisoblaymiz:

1. 
   Montessori metodikasi bolaning qo`l motorikalarini rivojlantirish uchun dasturulamal bo`lib xizmat qilishi kerak.
   
2. 
   Har bir pedagog kundalik faoliyatida Montessori metodikasidan foydalanishi lozim.
   
3. 
   Kreativ, kasbiy faoliyati davomida yuqori natijalarga erishgan pedagoglar tomonidan to‘plangan tajribalarni ommalashtirish.
   

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI

1. 
   Normativ-huquqiy hujjatlar va metodologik ahamiyatga molik nashrlar
   

1. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi PF-4947-son «O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida»gi Farmoni.
   
2. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017- yil 30-sentabrdagi PQ-3305-son «O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida»gi Qarori.
   
3. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoevning 2018-yil 28- dekabrdagi «Taraqqiyot yo‘limizning shiddati yanada oshaveradi» mavzusidagi Oliy Majlisga Murojaatnomasi // Xalq so‘zi, 2018- yil, 29-dekabr.
   
4. 
   2019-yil 8-oktabr PF- 5847-son «O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida»gi Farmoni.
   
5. 
   2019-yil 4-oktabr PQ-4479-son «O‘zbekiston Respublikasining «Davlat tili haqida»gi qonuni qabul qilinganining o‘ttiz yilligini keng nishonlash to‘g‘risida»gi Qarori.
   
6. 
   2019- yil 21-oktabr PF-5850-son «O‘zbektilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqieni tubdan oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi Farmoni.
   

Ilmiy adabiyotlar

7. 
   Amonashvili, Sh. A. Bolalarni qanday sevish kerak (ichki qarash tajribasi) / Sh.A.Amonishvili. - Donetsk, 2010 yil
   
8. 
   Blonskiy, P. P. Mariya Montessori haqida / P. P. Blonskiy // Maktabgacha tarbiya va ta'lim. Publ. S. Volodin. - 1994. - № 10. - P. 56 - 64
   
9. 
   M.V.Boguslaskiy, G.B.Kornetov.Boguslavskiy, M.V. Mariya Montessorining gumanistik pedagogikasi / - Moskva: nashriyot uyi. "Karapuz" uyi. - 2000. -272 s.
   
10. 
    Boguslavskiy, M.V. Julia Fausek: Montessori usuli bo'yicha 30 yil / - Moskva: MMTs, 1994. - 136 p.
    
11. 
    D. Orlova. Montessorining katta kitobi: dastlabki rivojlanish tizimi dunyoni larzaga keltirdi / ed.  Sankt-Peterburg: Prime-EUROZNAK, 2009 yil - 185 p.
    
12. 
    Vygotskiy, L. S. Yozma nutqning oldingi tarixi // Antologiya insonparvarlik pedagogikasi. - Shalva Amonashvilining nashriyoti, 2002. - 224 p.
    
13. 
    Xiltunen Montessori tizimi bo'yicha bolalar bog'chasi: taxminiy asosiy maktabgacha ta'lim dasturi / ed. E.A- Moskva: Milliy ta'lim nashriyoti, 2014. - 186-yillar.
    
14. 
    Shodiyeva Q.S. Maktabgacha yoshdagi bolalarni to’g’ri talaffuzga o’rgatish. Toshkent. 1995- yil
    
15. 
    Ma’naviyat: asosiy tushunchalar izohli lug‘ati // tuzuvchi va mas’ul muharrir Q.Nazarov. – T.: G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2010. – 760 b.
    
16. 
    Mustaqillik: Izohli ilmiy-ommabop lug‘at. – T.: SHarq, 2000. – 320 b.
    
17. 
    Sodiqova SH.A. Bolalarni ijtimoiy-pedagogik faoliyatga tayyorlash. – T.: TDPU, 2009. – 68 b.
    
18. 
    Tolipov U.K., Usmonboeva M. Pedagogik texnologiya: nazariya va amaliyot. – T.: Fan, 2005. – 205 b.
    
19. 
    Falsafa: qomusiy lug‘at (Tuzuvchi va mas’ul muharrir Q.Nazarov). – T.: SHarq, 2004. – 496 b.
    
20. 
    Falsafa. Qisqacha izohli lug‘at // Mas’ul muharir. A.Jalolov. – T.: SHarq nashriyot-matbaa kompaniyasi Bosh tahririyati, 2004. – 260 b.