Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti umumiy fizika kafedrasi

4 –Seminar: Ferromagnit suyuqliklar ularning olinishi va xossalari
Ferromagnit suyuqliklar haqida umumiy tushuncha. Magnit suyuqlik- birinchi navbatda bu suyuqlik bo’lib, o’zining suyuqlik xossasini saqlagan holda, yana temir va nikelga o’xshab magnit maydoni bilan juda ham kuchli ta’sirlashadi. Magnit suyuqlikning yanada tor doiradagi xarakteristikasi- kolloidli eritma bo’lib, suvda, organik birikmada yoki boshqa suyuq muhitda ultramikroskopik o’lchamdagi magnit zarrachasini dispergirlash yo’li bilan olinadi, sirt aktiv modda (SAM) bilan qoplangan bo’lib, bu dispersli tizimni stabillashtirsh uchun zarurdir. Shunga o’xshash zarrachaning kattaligi-100A tartibida bo’ladi. Magnit suyuqliklarning kolloidli zarrachalar o’lchamlari haqida aniq tasavvur hosil qilish uchun ularni boshqa ba’zi bir buyumlar o’lchamlari bilan taqqoslab ko’rish maqsadga muvofiqdir, masalan oddiy segaretdan boshlaymiz(1-rasm). Uning diametri 7 mm atrofida, odamlar soch tolasiniki esa 50mkm dan oshmaydi. Shunday qilib sochning diametri segaretaning 1/100 qismiga ham yetmaydi.
Ko’rinadigan yorug’likning to’lqin uzunligi ma’lumki 0,5 mkm ni tashkil etadi, ya’ni bu kishi sochining 1/100 qismicha , shu vaqtda gripp virusining o’lchami 0,1 mkm tartibdagi kattalik bilan aniqlanadi. Qarab chiqilayotgan magnit suyuqlikning kolloidli zarrachasining kattaligi 0,01 mkm ni tashkil etadi ya’ni 100A , yoki boshqacha aytganda, virus o’lchamining 1/10 qismini tashkil etadi. Shunday qilib agar magnit suyuqlik haqida fikr yuritilganda ma’lumki , bu zarrachalar bor-yo’g’i 100 marta magnit suyuqlik molekulasi o’lchamidan oshadi. Bunday jinsdagi tizimni ,,psevdobirjinsli” aralashma kabi qarash to’g’ri bo’ladi. Ferromagnitli zarrachalar o’lchamlarining kritik qiymatgacha kamayishi bilan ular bir domenli bo’lib qoladi. Bunda har bir zarracha to’yinguncha zaryadlanadi. Ammo bu yerda muhim omil ishga tushadi. U quyidagilardan iborat:
agar faqat oddiy dispergirlangan ultramikroskopik zarrachalar bilan cheklansak, u holda magnit tortishish ta’siri ostida bir xil zarrachalar yetarlicha tezlik bilan yaqinlashadi, ularning qo’shilishi va keyin og’irlik kuchi maydonida cho’kma hosil bo’ladi.
Bundan qochish uchun zarrachalar SAM qatlami bilan qoplanadi, shu tufayli ulardan hech biri boshqasiga qaysidir minimum o’lchamdagi kichik masofada yaqinlasha olmaydi: boshqacha aytganda, magnit suyuqlik zarrachalari o’rtasida ma’lum interval saqlanib qoladi. Bunday tizimning modeli 2-rasmda ko’rsatilgan