Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti optika kafedrasi

VideoCom vositasida intensivlikni o’lchash
VideoCom ni kompyuterga ketma-ket interfeys orqali ulang va “ VideoCom Intensities” dasturini ishga tushiring. Intensivlik taqsimotini qayd qilish uchun tugmachani (256 pikselga) yoki F8 klavishni bosing. (O’lchash davomida doimo o’lchangan qiymatlar yangilanadi, ya’ni ular jadvalga yozilib, grafikda namoyon qilinadi). Polyarizasion filtrni P shunday yustirovka qilingki, difraksion tasvirning maksimumi uchun intensivlik 100% dan bir oz past bo’lsin.
F5 klavishni bosish orqali «Calibration/Comparison with Theory» menyusini chaqiring. Burchakni graudirovka qilish uchun «Diffraction Angle» jadvalga linza L₃ ning fokus masofasini f = +500 mm kiriting. Zarur bo’ladigan burchakni nolga siljitish “Zero Point Corresponds to Maximum” belgisiga chertilganda, ko’rinuvchan difraksion tasvirning maksimumiga mos keladigan bo’lib avtomatik tarzda amalga oshadi. Pirovardida, difraksion burchak o’lchash uchun kalibrovka qilingandagina nazariya bilan taqqoslash imkoni bo’ladi.
Izoh: lazer nuri ZBAning yorug’likni sezuvchi qatlamiga kelib tushguncha bir necha linzadan va ZBA kanalini himoya qiluvchi shishadan o'tadi va bu esa har bir shisha obyektlarda nurning interferensiyalanishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun, interferension strukturalar hattoki difraksiyalanmagan lazer nurlanishida ham bo’lishi mumkin.


Tajribani bajarish
a). 3 xil qo’sh tirqishli diafragmada difraksiya (g = 0,25 mm): F4 bilan eski o’lchangan qiymatlarni o’chiring. b=0,10 kenglikdagi qo’sh tirqish uchun intensivlik taqsimotini l(a) qayd qiling. Buning ychun oldin (256 piksel) tugmaga chertiladi yoki F8 klavishga bosiladi va polyarizasion filtrning P optimal sozlanmasi tanlanadi.
Difraksion tasvirlarni qayd qilish uchun, (2048 piksel) tugmani cherting yoki F9 klavishani bosing. F9 bilan o’lchashlarni to’xtating. F2 klavishni bosib natijalarni saqlang (o’zingizga maqbul fayl nomi bilan). F4 bilan eski o’lchangan qiymatlarni o’chiring.O’lchashlarni b =0,15 мм vа b = 0,20 мм bo’lgan qo’sh tirqishlar uchun takrorlang va har bir holat uchun natijalarni yangi fayl nomi bilan saqlang.
b). 4 xil qo’sh tirqishli diafragmada difraksiya (g = 0,20 mm):
Eski o’lchangan qiymatlarni o’chiring. g =0,25 mm tirqishlar oralig’i uchun intensivlik taqsimotini I (a) qayd qiling. Natijani saqlang (o’zingizga maqbul fayl nomi bilan).
O’lchashlarni g = 0,50 mm, g = 0,75 mm va g = 1,00 mm bo’lgan qo’sh tirqishlar uchun takrorlang va har bir holat uchun natijalarni yangi fayl nomi bilan saqlang.
c) 5 xi l ko’p sonli tirqishli diafragmada difraksiya (b = 0.20 mm va g = 0.25 mm): Eski o’lchangan qiymatlarni o’chiring. N = 2 tirqish uchun intensivlik taqsimotini I (α) qayd qiling. Natijani saqlang(o’zingizga maqbul fayl nomi bilan). O’lchashlarni N = 3, 4, 5 va 40 uchun takrorlang va har bir holat uchun natijalarni yangi fayl nomi bilan saqlang.
3-Rasmda modellashtirish vositasida hisoblangan intensivlik egriliklari bilan o’lchangan intensivlik taqsimotlari muvofiq kelishi namoyon qilingan. O’lchash aniqligi chegarasida bu yo’l orqali olingan tirqishning kengligi b, berilgan nominal qiymat
b ilan yaxshi mos keladi.
3-Rasm .Qo’sh tirqishning (N=2) tirqishlar oralig’iga b (qorachiziq) bog’liq difraksion tasvirlari. Qizil chiziqlar tenglama (1) bilan modellashtirishga mos keladi.