Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti optika kafedrasi

O’lchashga misol
Markaziy va chetki nurlar uchun linzaning o’rni: f₁ = 36 cm f₂ = 30 cm
Hisoblashlar va natijalar
Linzaning markazi linzaning chetiga nisbatan kattaroq fokus masofaga ega. Shuning uchun sferik linzalar sferik aberrasiyaga duchor bo’lib, uning hisobiga nuqtaviy obyekt ekranda dog’ bo’lib tasvirlanadi.
Linza tasvirining nuqsoni f = + 150 mm olinadi fi ^_ f₂ = 6 cm
Qo’shimcha ma’lumotlar
Qavariq linzalar ham botiq linzalar ham sferik abberasiyaga ega. Odatda, sferik abberasiyani tuzatish uchun adaptasiyalangan linzalar sistemasi qo’llaniladi.
NAZORAT SAVOLLAR

1. 
   Ishning maqsadi va bajarilish tartibi.
   
2. 
   Tasvir yasashda qanday nurlardan foydalaniladi?
   
3. 
   Linzalarda tasvir yasash.
   
4. 
   Yakka sferik sirtda sinish.
   
5. 
   Linzaning umumiy formulasi.
   
6. 
   Linzaning kamchiliklari.
   
7. 
   Aberrasiya turlari va uni bartaraf qilish usullari.
   

ADABIYOTLAR

1. 
   Frish S.E., Timoreva T.V. Umumiy fizika kursi. 3 tom. Toshkent: O’qituvchi, 1962.
   
2. 
   Landsberg G.S. Optika – Toshkent: O’qituvchi, 1981,
   
3. 
   Korolev F.A. Optika, atom va yadro fizikasi. Toshkent: O’qituvchi, 1978.
   
4. 
   Godjaev N.M. Optika. – M.: Visshaya shkola, 1977,.
   
5. 
   Sivuxin D.V. Optika. – M. Nauka, 1980.
   
6. 
   Matveev A.N. Optika. – M.: Visshaya shkola, 1985.
   
7. 
   Butikov E.N. Optika. – M.: Visshaya shkola, 1986.
   
8. 
   Tuxvatullin F.H., Jumaboyev A., Fayzullaev SH., Toshkenboyev U., Murodov G’. Optika. (I qism). O’quv qo’llanma. SamDU, 2004.
   

LABORATORIYA ISHI № 2

OQ YORUG’LIKNING DISPERSIYASI VA REKOMBINASIYASI BO’YICHA NYUTON TAJRIBALARI

Maqsad: Oq yorug’likni shisha prizmada spektral tashkil etuvchilarga ajratish va dispersiyalangan yorug’lik ikkinchi prizmada qayta parchalanmasligini ko’rsatish. Agar birinchi prizma ortidagi tirqishdan faqat bitta spektral komponent o’tsa, unda ikkinchi prizmada bu yorug’lik og’adi, ammo, parchalanmaydi. Sindirish sirtlari bir-biriga perpendikulyar bo’lgan ikkita qovushtirilgan prizmalardan iborat yig’ma mazkur qoidani qo’shimcha tarzda tasdiqlaydi. Birinchi prizma ortidagi oq yorug’likning ajralgan spektrini birinchi prizmaga parallel joylashgan ikkinchi prizmadan o’tishda spektral ranglarning rekombinasiyasidan oq yorug’likning yuzaga kelishini namoyish qilish
Kerakli asbob uskunalar: 1.2 ta shisha prizma, 2.1 ta elektr lampa 6 V/30 Vt, 3. E14, 2 nabor,