Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti optika kafedrasi

Tajriba qurilmasi
Tajriba qurilmasi 3-Rasmda tasvirlangan. Fokus masofasi f 5 mm bo’lgan sferik linza K lazer nurini kengaytirib, nur S ko’zguga sirpanib tushadi. Linza H nurning yo’liga faqat A bilan A’ yorug’lik manbalari orasidagi masofani aniqlash uchun joylashtiriladi.
– Nayezdnikdan foydalanib, geliy-neon lazerini optik kursiga Rasm 3 da keltirilganidek o’rnating. Ekranni lazerdan taxminan 1,80 m masofada joylashtiring.
–Lazerni ekranga yo’naltiring, lazerni elektr tarmog’iga ulang va lazerni qo’shing.
Fokus masofasi f = +5 mm bo’lgan sferik linzani K nayezdnikka lazer oldidan taxminan 2 sm masofada o’rnating.
Linzada kengaygan lazer nuri ekranda taxminan 15 sm diametrga ega bo’lishi kerak.

3-Rasm.Lloyd metodi bo’yicha (optik nayezdniklar o’rni chap tarafdan sm da keltirilgan) inrerferension hodisalarni kuzatish uchun tajriba qurilmasi.

K: lazer nurini kengaytirish uchun linza. R: ko’zgu (Frenel ko’zgusi). H : A va A’ yorug’lik
manbalarini akslantirish uchun linza(1-Rasm).S: ekran
–Frenel ko’zgusini sferik linza oldida taxminan 15 mm masofada joylashtiring. Ko’zguni iloji boricha optik o’qqa aniqroq parallel qilib to’g’irlang (qo’shimcha ma’lumotlar uchun Frenel ko’zgusi bo’yicha instruksiyaga murojat qiling).
–Qo’zguning ikkinchi qismini o’yiq (b) bor vint bilan orqaga og’diring (lazer nuri ko’zguga tushmasligi kerak). Endi lazer nuri diametrining bir qismi ekranga tushmaydi. Fokus masofasi f = + 200 mm bo’lgan linzani Rasm.3 da keltirilganidek ko’zgu yaqinida joylashtiring va uni ko’zgu tarafga suring.
–Ikki yorqin A va A’ dog’larning intensivligi deyarli teng bo’lmaguncha lazerni bir oz buring.
–Nurning yo’lidan linzani oling va tutib turgichda o’yiq (a) qilingan vint bilan ko’zguni optik o’qqa nisbatan perpendikulyar siljiting (bu ekranda interferension manzara paydo bo’lishiga olib keladi). Buning uchun ikkita A bilan A’ yorug’lik manbalari linza orqali S ekranda ravshan tasvirlangan. 2-Rasmdan akslanish tenglamasini chiqarish mumkin:
(2)
a: A bilan A’ yorug’lik manbalari orasidagi masofa
B: ekrandagi A bilan A’ yorug’lik manbalari orasidagi masofa
g: obyekt masofasi = linzadan A va A’ gacha masofa
b: tasvir masofasi = ekrandan H linzagacha masofa
L masofa uchun quyidagi munosabat qo’llaniladi: –
L =g +b (3)

(2) va (3) tenglamalardan λ to’lqin uzunligi uchun quyidagi nisbat kelib chiqadi:

(4)