Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti optika kafedrasi

O’lchash namunasi va baholash
a) 3 xil qo’sh tirqishli diafragmada difraksiya (g = 0,25mm):
3-Rasmda tirqishlar oraliqlari turli b = 0,10 mm, 0,15 mm va 0,20 mm bo’lgan 3 xil qo’sh tirqishli diafragmadan olingan difraksion tasvirlarning intensivlik taqsimotlari keltirilgan. Tirqish kengligi b ortgan sari intensivlik taqsimotidagi intensivlikning asosiy maksimumlari geometrik soya sohasi tomon siljiydi. Difraksion tasvirning yirik strukturasi (qobig’) tirqish kengligiga b bo’g’liq. Doimiy tirqishlar oralig’i g intensivlik taqsimotidagi doimiy “nozik struktura”da namoyon bo’ladi. Past keskinlikli ikkilamchi maksimumlar orasidagi masofa sezilarli darajada o’zgaradi.
Nisbiy baholash:
Hisoblangan intensivlik taqsimotini I (α) o’lchangan taqsimot bilan taqqoslash orqali tirqishning kengligini b aniqlash mumkin.
- Tirqishlar kengligi b=0,1 mm bo’lgan qo’sh tirqishdan intensivlik taqsimotini I(a) modellashtirish uchun tugmani yoki F5 klavishni bosib, “Calibration/Comparison
with Theory” menyusini chaqiring(saqlangan o’lchashlar tugma yoki F3 klavish orqali qayta yuklanishi mumkin).
Intensivlik taqsimotini modellashtirishni bajarishdan oldin «Diffraction Angle» jadvalida “Zero Point Corresponds to Maximum” va “Background at Minimum” avtomatik tuzatishni o’rnating. Intensivlik taqsimotini tenglama (1) bo’yicha
modellashtirishda lazerning to’lqin uzunligi λ ma’lum parametr sifatida kiritiladi. Linza L₃ ning effektiv fokus masofasi f = +500 mm ham ma’lum o’lchash miqdori
hisoblanadi. Parametr sifatida kiritilishi mumkin bo’lgan maksimal amplituda I(α) joriy o’lchashlardan «Theory» jadvalidagi «Automatic Maximum» tugmasiga chertish
orqali avtomatik tarzda aniqlanadi. «Theory» jadvalidan “Grating” difraksion panjarani tanlang va tirqishlarning sonini N hamda tirqishlar orasidagi masofani g kiriting.
Kiritilgan tirqishning kengligini modellashtirish uchun boshlang’ich qiymat deb qabul qiling. O’lchangan va hisoblangan intensivliklar egriliklari orasida yetarli darajada muvofiqlikga erishilmaguncha, tirqish kengligi b parametrini o’zgartirishni takrorlang.
Izoh: o’lchangan intensivlik taqsimotining nazariya bilan yaxshi muvofiq kelishi, difraksion obyektga faqat parallel nur tushgandagina ro’y beradi, ya’ni agar optik qurilma juda puxtalik bilan yustirovka qilingan bo’lsa.