Samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti mumtoz adabiyot tarixi kafedrasi



Download 2,21 Mb.
bet23/121
Sana30.03.2022
Hajmi2,21 Mb.
#519481
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   121
Bog'liq
O'AT majmua 2021-2022 (4)(1)

MUQAYYaD QOFIYA (1) (ar.) - bog‘langan, kishanlangan. Qofiyaning tuzilishiga ko‘ra farqlanuvchi turlaridan biri. Raviy (q.) harfi bilan tugallanadi. Shams Qays Roziyning “Al-mo‘jam”(1218-1233) asarida M.q. raviy harfining ikki nav’idan biri sifatida, Nasiruddin Tusiyning “Me’yor ul-ash’or” (1253) asarida qofiyaning holatiga ko‘ra farqlanuvchi turlaridan biri sifatida keltirilgan.
M.q.da o‘zak raviy harfi bilan yakunlanganligi, ya’ni o‘zakda raviydan keyin hyech qanday harf qo‘llanilmaganligi uchun zamonaviy she’rshunoslikda M.ni “o‘zak qofiya” deb atash an’anasi ham mavjud (U.To‘ychiev).
Alisher Navoiy ijodida, xususan “Xamsa” tarkibidagi dostonlarda M.q. keng qo‘llanilgan. Masalan:
Elga sharaf bo‘lmadi johu nasab,
Lek sharaf keldi hayovu adab. -
(Hayrat ul-abror)
baytida “nasab” va “adab” so‘zlari qofiya bo‘lib, raviy “b” harfidir. Qofiya raviy harfi bilan tugallanayotganligi uchun ushbu qofiya turi M.q. hisoblanadi.
MUQAYYAD (QAYDLI) QOFIYA (2) (ar.) - Qofiyaning o‘zak
tarkibiga ko‘ra farqlanuvchi turlaridan biri. Qaydli qofiya deb ham ataladi. Bunday qofiya turida o‘zak tarkibida qisqa unlidan so‘ng qator undosh keladi. Bunda qisqa unli hazv, raviydan oldin to‘rgan undosh qayd deb ataladi. M.q. forsiy va turkiy she’riyatda u qadar keng qo‘llanilmagan. Mumtoz qofiyaga doir manbalarda M.q.haqida ma’lumotlar keltirilmaydi.
M.q. raviy harfidan keyin harflarning qo‘llanilish va qo‘llanilmasligiga ko‘ra muqayyad (1) (q.) va mutlaq (q.) ko‘rinishlariga ega bo‘ladi. Alisher Navoiy ijodida M.q.ning quyidagi turlari qo‘llanilgan:
I. Qaydli muqayyyad qofiya - qisqa unlidan keyin kelgan qator undosh bilan yakunlanadi. Masalan:
Ey ko‘ngul, yor o‘zgalar domig‘a bo‘ldi poybast,
Senga mushkil holatu bizga qatiq ish berdi dast. -
(G‘aroyib us-sig‘ar, 76-g‘azal)

baytida “poybast” va “dast” so‘zlari qofiya, “t” harfi - raviy, “s” - qayd, qisqa “a” unlisi hazv hisoblanadi.

Download 2,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   121




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish