Samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti mumtoz adabiyot tarixi kafedrasi



Download 2,21 Mb.
bet20/121
Sana30.03.2022
Hajmi2,21 Mb.
#519481
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   121
Bog'liq
O'AT majmua 2021-2022 (4)(1)

Xurujli mujarrad mutlaq qofiya - raviydan keyin vasl va xuruj (q.) harflarini keltirish orqali hosil qilinadi. Masalan:

Rafiqlar, meni mahzun nechuk bo‘lay g‘amsiz Ki, ko‘nglum ermas alamsiz, ko‘zum emas namsiz.
(G‘aroyib us-sig‘ar, 200-g‘azal )
baytida “g‘amsiz”, “namsiz” so‘zlari qofiya, “m” - raviy, undan oldin to‘rgan “a” qisqa unlisi - tavjih, raviydan keyin to‘rgan “s” harfi - vasl, vasldan keyin to‘rgan “z” undoshi - xuruj, vasl va xuruj o‘rtasida joylashgan qisqa “i” unlisi majro (q.) hisoblanadi.

  1. Mazidli mujarrad mutlaq qofiya - raviydan keyin vasl, xuruj va mazid (q.) harflarining kelishi orqali yasaladi. Masalan:

Ikki hamdamkim, erur may bazm aro hamdamlari,
Topmasun bizdin malolat xotiri xurramlari.
(G‘aroyib us-sig‘ar, 592-g‘azal)
Bunda “hamdamlari”, “xurramlari” so‘zlari qofiya, “m” - raviy, undan oldin to‘rgan “a” qisqa unlisi - tavjih, raviydan keyin to‘rgan “l” harfi - vasl, “l” va “r” undoshlari o‘rtasida to‘rgan qisqa “a” unlisi - nafoz (q.) vasldan keyin to‘rgan “r” undoshi - xuruj, xurujdan keyingi cho‘ziq “i” unlisi mazid hisoblanadi.

  1. Noyirali mujarrad mutlaq qofiya - raviydan keyin vasl, xuruj, mazid va noyira (q.) harflarini keltirish orqali hosil qilinadi. Masalan:

Chu ishq ilgi zabun aylar dilovar podsholarni,
Taaqqul aylagilkim, naylagay bedil gadolarni. - (G‘aroyib us-sig‘ar, 641-g‘azal)
baytida “podsholarni”, “gadolarni” so‘zlari qofiya, “o” - raviy, raviydan keyin to‘rgan “l” harfi - vasl, vasldan keyin to‘rgan “r” undoshi - xuruj, vasl va xuruj o‘rtasida joylashgan qisqa “a” unlisi majro, “n” - mazid, maziddan keyingi cho‘ziq “i” unlisi noira hisoblanadi.
MURDAF QOFIYA (ar.) - Qofiyaning o‘zak tarkibiga ko‘ra
farqlanuvchi turlaridan biri. Ridfli qofiya deb ham ataladi. Bunday qofiya turida raviy harfidan oldin cho‘ziq unlilardan biri - ridfiasliy, ba’zan esa ridf zoyid keladi. M.q. forsiy va turkiy she’riyatda keng qo‘llanilgan. M.q.haqidagi ma’lumotlar Shams Qays Roziyning “Al-mo‘jam”(1218-1233), Nasiruddin Tusiyning “Me’yor ul-ash’or” (1253) asarlarida keltirilgan. Ushbu asarlarda M.q. raviydan avval keluvchi (moqabli raviy) harflar bilan bog‘liq holda talqin qilinadi.
M.q. raviy harfidan keyin harflarning qo‘llanilish va qo‘llanilmasligiga ko‘ra muqayyad (q.) va mutlaq (q.) ko‘rinishlariga ega bo‘ladi. Alisher Navoiy ijodida M.q.ning bir necha turlari qo‘llanilgan:

Download 2,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   121




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish