Samarqand davlat universiteti axborot texnologiyalari

 
 
 
 
 
 
 

---

225 
Mavzu-9. Zamonaviy telekommunikatsion vositalar va xalqaro 
kompyuter tarmoqlari. Internet tarmog’i va uning xizmat turlari. 
WWW, Electron pochta. Qidiruv tizimlari va ulardan foydalanish 
asoslari. 
 
Reja: 
1.
 
Zamonaviy 
telekommunikatsion 
vositalar 
va 
xalqaro 
kompyuter tarmoqlari. 
2.
 
Internet tarmog’i va uning xizmat turlari. WWW, Electron 
pochta. 
3.
 
Qidiruv tizimlari va ulardan foydalanish asoslari. 
9.1. Zamonaviy telekommunikatsion vositalar va xalqaro 
kompyuter tarmoqlari. 
Hozirgi kunda yuz berayotgan AKT sohasidagi yutuqlar bizni 
kreativ faoliyatmizni axborot bilan ta'minlashni qayta ko'rib chiqishga 
majbur qiladi. Shunday qilib, AKT vositalarining tasniflaridam biri 
sizga ta'lim faoliyatida axborot texnologiyalaridan foydalanish 
imkoniyatlarini ko'rib chiqishga imkon beradi: 

1) Internet Explorer, Mozilla Firefox va boshqalar kabi brauzerlar, 
Internetda ishlash uchun turli xil qidiruv tizimlari va dasturlaridan 
foydalangan holda Internetda adabiyotlarni qidirish (Yandex.ru, 
Rambler.ru, Mail.ru va boshqalar) va ishlash u bilan (abstraktatsiya, 
eslatma, izoh, tirnoq, onlayn taqdimot slaydlarini yaratish); 

2) asosiy Microsoft Office dasturlari to'plamidan foydalangan 
holda matnlar bilan ishlash uchun: Microsoft Word sizga grafik 
dizayndagi matnlarni yaratish va tahrirlash imkonini beradi; Microsoft 
Power Point sizga materialni yanada rang-barang taqdim etish uchun 
taqdimot slaydlarini yaratishga imkon beradi; Microsoft Excel sizga 
jadvallarni va veb-sahifalarda hisob-kitoblarni amalga oshirish, 
ma'lumotlarni tahlil qilish va vizual ravishda ko'rsatish va ro'yxatlar 
bilan ishlash imkonini beradi; Microsoft Office Publisher sizga 
bukletlar, risolalar va boshqalarni yaratishga va o'zgartirishga imkon 
beradi. 

3) tarjima dasturlari (PROMTXT) va elektron lug'atlar 
(AbbyLingvo7.0) yordamida matnlarni avtomatik tarjima qilish 
uchun; 

4) ma'lumotlarni saqlash va saqlash uchun (CD-, DVD-disklar, 
Flash-disklar); 

---

226 

5) aloqa uchun (Internet, elektron pochta, Skype, Suhbat va 
boshqalar); 

6) grafika va ovozni qayta ishlash va takrorlash uchun (Microsoft 
Media Player, zplayer, CorelDraw, PhotoShop rasmlarni ko'rish 
dasturi), diagrammalar, chizmalar va grafikalar yaratish uchun 
dasturlar (Visio va boshqalar).
 
Hozirda kompyuterni qo’llashda ko’pgina foydalanuvchilar uchun 
yagona axborot makonini ta’riflovchi tarmoqlarni tashkil etish muhim 
ahamiyatga ega.
Uzatish kanallari orqali o’zaro bog’langan kompyuterlar 
majmuiga kompyuter tarmog’i deyiladi. Bu tarmoq undan 
foydalanuvchilarni axborot almashuv vositasi va apparat, dastur 
hamda axborot tarmog’i resurslaridan jamoa bo’lib foydalanishni 
ta’minlaydi. Kompterlarning tarmoqqa birlashishi qimmatbaho asbob
uskunalar - katta hajmli disk, printerlar, asosiy xotiradan birgalikda 
foydalanish, umumiy dasturli vositaga va ma’lumotga ega bo’lish 
imkonini beradi.
Tarmoqning asosiy vazifasi foydalanuvchining taqsimlangan 
umumtarmoq resurslariga oddiy, qulay va ishonchli kirishini 
ta’minlash va ruxsat berilmagan kirishdan ishonchli himoyalangan 
holda axborotdan jamoa bo’lib foydalanishni tashkil etish. Mahalliy 
tarmoqlarida foydalanuvchilar ishlashi uchun ma’lumotlarning 
umumiy bazasi tashkil etiladi. Global tarmoqlarida yagona ilmiy, 
iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy axborot makoni shakllantiriladi.h 
Kompyuter tarmoqlarni ko’pgina belgilar, xususan hududiy 
taqsimlanishi jihatidan klassifikasiyalash mumkin. Bunga ko’ra 
global, mintaqaviy va lokal (mahalliy) tarmoqlarga farqlanadi.