Samarqand davlat universiteti amaliy matematika va informatika fakulteti informatika o’qitish metodikasi yo’nalishi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA

MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI

AMALIY MATEMATIKA VA INFORMATIKA

FAKULTETI

INFORMATIKA O’QITISH METODIKASI

YO’NALISHI

LABORATORIYA

ISHI

Mavzu:________________________________________________________________________________________________

Bajardi:__________________

Tekshirdi:_________________

Samarqand 2019-yil

Mavzu: Modulli o’qitishni loyihalashtirish

Ishning maqsadi: Zamonaviy o’qitishda modul tizmidan foydalanib o’quvchilarni bilim, ko’nikma, malakalarni shakllantirish.

Ishning vazifasi: Modulli o’qitishni ta’limdagi loyihasini ishlab chiqish.

Modulli o’qitish tushunchasining mohiyati “Modulli o’qitish” termini xalqaro tushuncha – modul bilan bog’liq bo’lib (“modul”, lotincha modulus), uning bitta ma’nosi faoliyat ko’rsata oladigan o’zaro chambarchas bog’liq elementlardan iborat bo’lgan tugunni bildiradi. Bu ma’noda u modulli o’qitishning asosiy vositasi sifatida, tugallangan axborot bloki sifatida tushuniladi.

Modul – bu fanning fundamental tushunchasini taqdim etadi: muayyan jarayoni yoki qonuni, bo’limi, muayyan katta mavzusi, o’zaro bog’liq tushunchalarguruhidir.

Modul– bu fanning bir yoki bir necha tushunchalarni o’zlashtirishga yo’naltirilgan, ishlab chiqilgan tamoyillar asosida shakllangan mantiqan tugallangan o’quv materialidir.1982 yilda YUNESKOning anjumandagi ma’ruzasida modulga “Mashqlarni xususiy tezlikda diqqat bilan tanishish va ketma-ket o’rganish orqali individual yoki guruh mashg’ulotlarida bir yoki bir necha malakaga ega bo’lish uchun mo’ljallangan alohida o’rgatuvchi paket (to’plam)” deb ta’rif berilgan edi.

Modul – yuqori darajadagi yaxlitlik tizimida o’quv mazmuni va uni o’zlashtirish texnologiyasini birlashtiruvchi maqsadli funksional tarmoq. Modul – bu o’quvchilarning bilim va ko’nikmalarini majburiy tarzda nazorat qiluvchi o’quv materialining mantiqiy tugallangan qismi.Modul – bu bilimlarni nazorat qilish qandaydir mantiqiy yaxlitlik va tugallanganlikka ega o’quv axborotidagi mantiqiy belgilangan qism.Modul deganda, ma’lum o’quv predmeti bo’yicha aniq maqsadni ko’zda tutib, obyektlarning muhim jihatlarini mantiqan tugal va mukammal holda yorituvchi o’quv materialining didaktik birligini tushunamiz.

Modul-pedagogik texnologiyani tashkil qiluvchi tarkibiy bo’laklarni ifoda etuvchi tushuncha.Modullar katta modul, o’rta modul va kichik modul ko’rinishida ifodalanishi mumkin. Masalan, fanning alohida bobi yoki birnecha mazmunan bir biriga yaqin boblar ikatta modulni, unda gialohida mavzular o’rta modulni, mavzu rejalari esa kichik modullarni tashkil qilishi mumkin.

Modulli o’qitish texnologiyasi an’anaviy o’qitish texnologiyalariga alternativ holda, mavjud pedagogik texnologiyalardagi barcha nazariy va amaliy progressiv texnologiyalarni o’zida mujassam etgan texnologiya hisoblanadi. Modulli o’qitish asoslari P.Ya.Syavichene tomonidan ishlab chiqilgan va to’liq bayon etilgan.

O’qitish jarayonini loyihalash algoritmi

Loyiha tuzish bosqichlari

“Informatikava AT” fanini ilmiy, nazariy va o’quv fani sifatida bir butun deb qarab, mazmun va hajmi jihatidan katta modullarga ajratish hamda katta modullar maqsadlarini aniqlash.

Katta modul tarkibidagi o’rta modullarning mavzulari, mashg’ulot turi (ma’ruza, amaliy, laboratoriya, mustaqil ta’lim) va ularga ajratilgan vaqtni aniqlash hamda ularning maqsadlarini belgilash

O’rta modul maqsadini amalga oshishinatijasida talabalarda paydo bo’ladigan nazariy bilim va amaliy ko’nikmalarning fe’llar shaklidagi majmuini tuzib chiqish.

O’rta modul tarkibidagi kichik modullarni va ularning maqsadini aniqlash, har bir kichik modulga ajratilgan vaqtni belgilash.

O’rta modullar dagi tayanch tushunchalar va nazorat savollarini belgilash.

Reyting tizimi asosida talabalar bilimini baholash mezonlarini tuzish.

O’qitish jarayonida (o’rtamodulda) qo’llaniladigan axborot-kommunikasiya usullari, zamonaviy innovasion pedagogic texnologiyalarni belgilash.

O’qitish jarayonida (o’rtamodulda) foydalaniladigan texnik vositalar, o’quv visual materiallar, glossariy va boshqa didaktik materiallar zahirasini aniqlash, ularni qo’llanish joylarini belgilash.

O’rta modul mazmunini yoritish uchun zarur axborot-uslubiy ta’minotni tuzish, ulardan qanday ketma-ketlikda foydalanish tartibini belgilash.

O’rta modul mazmunini va o’qitish jarayoni borishini ifoda etuvchi matnni tuzish.

Mavzu:Modelning turlari.

Model – haqiqiy obyektning izlanish olib borilayotgan sohaning ma’lum talablariga javob beradigan nusxa.

Model so’zi (lotincha modulus – o’lchov, me’yor) sizga samolyotsozlik,mashina-sozlik yoki kemasozlik to’garaklari orqali tanishdir.

Umuman olganda, modellar obyektlarni ifodalash vositalarini tanlashga qarab uchturga bo’linadi: abstrakt, fizik, biologik.

1. 
   Abstraktmodellar, o’znavbatida, ikkiguruhgabo’linadi: matematik va iqtisodiy matematik modellar.
   

Matematik modellar obyektning tuzilishi va o’zaro bog’lanish qonuniyatlari-

ning matematik munosabatlar, formulalar va matematik mantiqiy tavsifidan iborat.

O’rganilayotgan obyektning matematik munosabatlar, belgilar va bog’lanishlar orqali ifodasi matematik model deb ataladi.

O’rganilayotgan obyektning matematik munosabatlar va belgilar orqali ifodalash jarayoni matematik modellashtierish deyiladi.

Matematik modellashtirishning jarayoni qadimdan astronomiya, kimyo va fizika fanlarida qo’llab kelingan. Misol sifatida Neptun sayyorasining kashf etilishini olishmumkin. 1846–yilda fransuz astronomi U. Leverye Uran sayyorasining g’ayri tabiiy harakatlanishiga Quyosh sistemasining o’shapaytgacha nom a’lum bo’lgan sayyorasi sababchi ekanligini matematik isbotlab bergan. Shuyili Leveryening ko’rsatmalariga asoslanib, nemisastronomi Galley Neptun sayyorani teleskop orqali kuzatib olgan.

Kimyoviy reaksiyalarining matematik modellariga misollar:

1. 
   Xlor bilan natriyning birikish reaksiyasi: 2Na+=2NaCl;
   
2. 
   Tabbiy gazdan olingan olting ugurtolish reaksiyasi:2S+=2+2S.
   

Fizik hodisalarning matematik modeliga quyidagi misol bo’ladi:

1. 
   Nyutonningikkinchiqonuni, ya’ni jismga ta’sir etayotgan kuchning formulasi: F = ma, bunda: m – jismmassasi; a-tezlanish;
   
2. 
   Nyutonning butun olam tortishish qonuni: , bunda: – bir – biriga ta’sir etayotgan jismlar massalari; R – ular orasidagi masofa; G gravitatsiya doimiysi.
   

Iqtisodiy matematik modellar XVIII asrdan qo’llanila boshlandi. F. Keneningida birinchi marta butun ijtimoiy ishlab chiqarish jarayoning shakllanishini ko’rsatib berishga harkat qilingan.Hozirgi kunda iqtisodiy Modella ryordamida iqtisodiy taraqqiyotning eng umumiy qonuni tekshiriladi. Turli iqtisodiy ko’rsatchiklar, jumladan, milliy daromat, iste’mod, ish bilan bandlik, jamg’armalar, investitsiya ko’rsatkichlarning o’zgarishi va nisbatini tahlil qilish, uni oldindan aytib berish uchun murakkab iqtisodiy modellar qo’llaniladi.

2. 
   Fizik modellarda obyektning tabiati va tuzilishi asl nusxasi kabi bo’ladi, lekin undan miqdor (o’lchami, tezligivahokazo) jihatidan farqqiladi. Masalan, samolyot, kema, avtomobil, poyezd va boshqala tning modellari bo’lishi mumkin.
   
3. 
   Biologik model turlij onli obyektlar va ularning qismlari (hujayra, organizm va hakazo)gaxosbiologik tuzilish, funksiya va jarayonlarni modellashtirishda
   

qo’llaniladi.Biologik model odam va hayvonlarda uchraydigan ma’lumbir holat yoki kasalliklarni laboratoriya hayvonlarida sinab ko’rish imkonini beradi.

Savollar:

1. 
   1.Obyekt deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Obyektning tavsifi haqida gapirib bering?
   
3. 
   Insonni obyekt deb olib, uning tavsifi yozing?
   
4. 
   Matematik model deb nimaga aytiladi?
   
5. 
   Matematik modelning boshqa modellardan farqini tushuntiring?
   
6. 
   Matematik modellashtirish deb nimaga aytiladi?
   
7. 
   Matematik modellar qaysi sohada qo’llaniladi?
   
8. 
   Matematik modellarga qo’llanishiga misollar yozing.
   
9. 
   Modellar nechta turga bo’linadi?
   
10. 
    Qanday abstract modellar bor?
    
11. 
    Matematik Modellar haqida gapiring?
    
12. 
    Qanday fizik modellarni bilasiz?
    
13. 
    Biologik modular ahamiyati haqida garing.
    
14. 
    Turli jarayonlarni modellashtishga misollar keltiring.
    
15. 
    Iqtisodiy matemetik modellar haqida gapirib bering.
    
16. 
    Hayot izdan obyekt tanlab, uning tavsifini yozing.
    

Jadvaldanmodel turlarinitoping.

F

I

Z

I

K

M

O

D

E

L

O

P

A

S

O

M

A

T

E

M

A

T

I

K

M

O

D

E

L

B

P

O

I

A

S

D

S

Q

R

E

R

K

I

N

Y

C

R

E

K

I

N

R

O

I

M

L

E

X

O

E

O

A

E

A

S

T

R

A

K

T

L

M

N

L

K

S

S

M

R

P

S

Q

R

T

N

J

K

O

U

T

U

O

L

H

K

L

O

P

G

H

Y

SH

CH

NG

L

D

R

A

N

D

O

M

L

I

Q

T

I

S

O

N

I

Q

T

I

S

O

D

I

Y

D

E

C

U

P

Q

G

J

P

F

R

A

C

C

V

B

N

M

V

K

W

U

O

B

E

K

T

O

P

G

H

Y

S

H

N

E

I

N

T

K

L

O

K

P

I

N

C

I

U

Y

R

U

O

L

L

K

L

O

P

G

H

Y

H

C

N

T

O

P

T

Y

S

Q

T

W

R

U

I

O

H

G

Y

P

M

N

O

B

I

O

L

O

G

I

K

O

I

U

Xulosa.

Modulli o’qitishni fanning fundamental tushunchasini taqdim etadi.Muayyan jarayonga yoki mavzuga bog’liq tushunchalarni o’zida mujassam etadi.O’quvchilarning bilim va ko’nikmalarni majburiy tarzda nazorat qiluvchi, berilgan materiallarning mantiqan to’g’riligini talab etadi.Modul tarzda o’qitishda o’quvchi (talabalar) dan aniq maqsadlar ko’zda tutuladi. Obyektlarning muhim jihatlarni mantiqiy to’g’riligi xoldayorituvchi o’quv materialning didaktik birlashmasi hisoblanadi. Modulli o’qitishda ananaviy o’qitish texnalogiyasidagi barcha nazariy va amaliy ishlarni o’zida jamlaydi. Modulli o’qitish o’quvchi (talabalar)ga samarali foyda beriladi.

Foydalanganadabiyotlar

1.G’ulomov S.S, ShermuhammadovA.T.Iqtisodiyinformatika Toshkent 2015

2.NasretdinovaSh.S.Ma’lumotlar banki.2016

3.M.Aripov Informatika va hisoblash texnikasi 2017

4.A.AObidov Informatika o’quv qo’llanma Toshkent 2016

5.HolmatovT.X,Tayloqov N.I Amaliy matematika dasturlash va kompyuter dasturi ta’minoti Toshkent 2016

6. A. Abduqodirov, N.Taylaqov. Informatika va hisoblash texnikasi asoslari.

7. B. Boltayev, M. Mahkamov. Informatika va hisoblash texnikasi asoslari.