Samarqand davlat universiteti 5112000 Jismoniy madaniyat fakulteti Sport turlarini o’qitish metodikasi kafedrasi «gimnastika va uni o’qitish uslubiyati»

Elektron ta’lim resurslari
. 
1.
www.tdpu.uz
 
2.
www.pedagog.uz
 
3.
www.Ziyonet.uz
 
4.
www.edu.uz
 
5.www.gimnastika.ru/athletics 
6.
www.sport-athlet.com
   
 
 
 
 
 

---

60 
 
3-Mavzu: Gimnastika mashg'ulotlarini rejalashtirish va qayd etish 
 
REJA: 
1. Gimnastikada o'quv ishini rejalashtirishning ahamiyati va vazifalari 
 
2. Rejalashtirish hujjatlari tasnifi 
3. Rejalashtirish hujjatlarini tuzish   
 
 
4. Ish rejasini tuzish 
 
 
 
5. Ish dasturini tuzish   
 
Tayanch iboralar: 
 
  Rejalashtirish  tushunchasi,  o’zlashtirishni  hisobga  olish,  ahamiyati,  vazifasi, 
tavsifi, hujjatlarni tuzish. 
Rejalashtirish.  Mavjud  sharoitda  aynan  shu  tarkibdagi  shug’ullanuvchilar 
uchun gimnastikadan o’quv ishi rejasida qo’yidagilar belgilangan bo’lishi kerak: 
1.  Turli  vaqt  bo’laklaridagi  aniq  vazifalar  (harakat  hislatlarini  rivojlantirish 
darajasi,  harakat  ko’nikmalarini  o’rganish  hajmi  va  sifati,  bilim  va  malakalar 
hajmi  va  teranligi).  Gimnastikadan  bir  galdagi  mashg’ulotda  shug’ullanuvchi 
erishishi  mumkin  bo’lgan  jismoniy  rivojlanish  va  ayniqsa,  irodaviy  o’sish 
darajasini aniqlash anchagina qiyin ekanini qayt etmoq kerak. shu bois, bunday 
vazifalarni uzoq davom etadigan vaqtga muljallab rejalashtirish darkor. Harakat 
ko’nikmalarini  egallab  olish  hajmi  va sifati  masalasiga kelganda  esa,  bir galgi 
mashg’ulotga muljallab aniq belgilansa bo’ladi.  
2.  Turli vaqt bo’laklaridagi o’quv hujjatlarining mazmuni. 
3.  O’quv  hujjatining  o’tilish  tartibi.  Bunda  bir  turdagi  mashqlarni  o’rganish 
ketma-ketligi,  turli  mashqlarni  o’tishning  ketma-ketligi  yoki  qarama-qarshiligi 
ham belgilanadi. 
4.  Harakat 
ko’nikmalari 
shakillanishining 
va 
jismoniy 
hislatlar 
takomillashishining  turli  bosqichlarida  umuman  tmashg’ulotlar  o’rtasidagi  va 
mashqlar takrorlanishi, o’rtasidagi eng maqsadga muvofiq intervallar. 
5.  Har  bir  mashg’ulot  jarayonida  shug’ullanuvchilarning  yuksak  ish 
qobiliyati  saqlanishini  va  kerakli  vaqtda  yuksak  sport  formasi  bo’lishini 
ta’minlaydigan eng qulay rejim. 
6.Hisobga  olish.  Biroq,  ish  qanchalar  yaxshi  rejalashtirilgan  bo’lsa  ham, 
hisobga  olish  bo’lmasa,  bunday  ishning  samarasi  kam  bo’ladi.  hisobga  olishda 
qo’yidagilar aniqlanadi: 
7.Shug’ullanuvchilarning mashg’ulotlarga munosabati. 
8. Shug’ullanuvchilarning jismoniy rivojlanishi va salomatligining dinamikasi. 
1.  Sport-texnika tayyorgarlik darajasi. 
2.  Mashg’ulotlar  va  mustaqil  ishlash  natijasida  shug’ullanuvchilar  ortirgan 
bilimning hajmi va teranligi. 
O’quv  rejani  va  o’quv  dasturi  o’quv  mashg’ulot  jarayonini  rejalashtirishdagi 
asosiy hujjatlar hisoblanadi. Ish reja, ish dasturi va mashg’ulot ishchi rejasi ana 

---

61 
 
shu  hujjatlarga  asosan  tuziladi.  Shunday  qilib  o’quv  rejasi  bilan  dasturi 
qo’llanma hujjatlar bo’lib, uni odatda yuqori iroda organlari tasdiqlaydi. Qolgan 
uch  hujjatni  (ish  rejani,  ish  dasturi  va  mashg’ulot  ishchi  rejasi)  gimnastika 
o’qituvchisi tuzadi. 
Shug’ullanuvchilarning  har  qanday  tarkibi  uchun  va  har  qanday  sharoitda 
o’tikaziladigan  gimnastika  o’quv  mashg’ulot  jarayoni  uchun  rejalashtirishning 
ish  hujjatlarini  tuzish  texnologiyasi  (dastlabki  mashg’ulotlarni  tahlil  qilish, 
spravka  ma’lumotlari  tayyorlash,  operasiyaar  ketma-ketligi)  yagona  mantiqiy 
sxema asosida amalga oshiriladi. Lekin, tabiiyki, bu hujjatilarning mazmuni har 
qaysi aniq hol uchun boshqa-boshqa bo’ladi. 
Rejalashtirish. Mavjud sharoitda aynan bir xil tayyorgarlikdagi talabalar uchun 
gimnastikadan o'quv ishi rejasida quyidagilar belgilangan bo'lishi kerak: 
1. Turli  davrlardagi  aniq  vazifalar  (harakat  sifatlarini  rivojlantirish  darajasi, 
harakat  ko'nikmalarini  o'rganish  hajmi  va  sifati,  bilim  va  malakalar  hajmi  va 
teranligi).  Gimnastikada  bir  xildagi  mashg'ulotda  talaba  erishadigan  jismoniy 
rivojlanish va ayniqsa, ruhiy-irodaviy o'sish darajasini aniqlash qiyin ekanini qayd 
etmoq kerak. Shu bois bunday vazifalarni uzoq davom etadigan vaqtga mo'ljallab 
rejalashtirish  darkor.  Harakat  ko'nikmalarini  egallab  olish  holati  va  sifati 
masalasiga  kelganda  esa  bir  turdagi  mashg'ulotga  mo'ljallab,  aniq  vazifalar 
belgilansa bo'ladi. 
2.  Turli vaqt ichidagi o'quv materiallarining mazmuni. 
3. O'quv  materialining  o'tish  tartibi.  Bunda  bir  turdagi  mashqlami  o'rganish 
ketma-ketligi,  turli  mashg'ulotlarni  o'tishning  ketma-  ketligi  yoki  parallelligi  ham 
belgilanadi. 
4.  Harakat 
ko'nikmalari 
shakllanishining 
va 
jismoniy 
sifatlar 
takomillanishining  turli  bosqichlarida,  mashg'ulotlar  o'rtasidagi  va  mashqlar 
takrorlanishi o'rtasidagi eng maqsadga muvofiq vaqtlar belgilanadi. 
5.  Har  bir  mashg'ulot  jarayonida  talabalarning  yuksak  ish  qobiliyati 
saqlanishini va kerakli vaqtda  yuksak sport tayyorgarligi bo'lishini ta'minlaydigan 
eng qulay usul. 
Hisobga olish. Biroq o'quv ishlari (yuklamalar, ish tartibi, jad- val) qanchalar 
yaxshi  rejalashtirilgan  bo'lsa  ham,  hisobga  olish  bo'lmasa,  bunday  ishning 
samarasi kam bo'ladi. 
Hisobga olishda quyidagilar aniqlanadi: 
1. Talaba-sportchilarning mashg'ulotlarga bo'lgan munosabati. 
2. Talaba-sportchilarning jismoniy rivojlanishi va salomatligining o'sishi. 
3. Sport-texnikaviy tayyorlik darajasi. 
4. Mashg'ulotlar  va  mustaqil  ishlash  natijasida  talabalar  orttiigan  bilimning 
hajmi va teranligi. 
Shunday  qilib,  hisobga  olish,  mashg'ulot  o'tkazishning  vosita,  shakl  va 
uslublari  qanchalik  to'g'ri  tanlanganligini  obyektiv  aks  ettiradi,  murabbiy-
pedagogning ijodiy tafakkurini rag'batlantiradi, hisob-kitob hujjatlarini tahlil qilish 

---

62 
 
— har bir talaba ishini tek- shirish, eng yaxshi pedagoglarni aniqlashning amaliy 
shaklidir.