Samarqand davlat tibbiyot instituti

1-jadval 
Izogemagglutinatsiyalovchi zardob bilan qon guruhini aniqlashda 
natijani baholash 
Izogemagglutinatsiyalovchi zardob
 
Guruhga tegishli 
tekshirilayotgan qon 
О(I) 
A(II) 
B (III) 
 
- 
- 
- 
О
αβ
(I) 
+ 
- 
+ 
A
β
(II) 
+ 
+ 
- 
B
α
(III) 
AB
0
(IV) zardobi 
bilan nazorat 
o’tkazish 
+ 
+ 
AB
0
(IV) 
 
“ + “- agglutinatsiya kuzatiladi; “ –“ - agglutinatsiya kuzatilmaydi. 
Kesishma usulida qon guruhini aniqlash.
Ikki seryadagi 
izogemagglutinatsiyalovchi zardoblar bilan agglutinogenlar borligini 
yoki standart eritrositlar O(I), A(II), B(III) bilan agglutininlar borligini 
aniqlash bu usul negizini tashkil etadi. 
Tekshirish F.I.SH. yozilgan yuzasi namlanadigan oq plastinkada, 
chap tomonga katta tomoniga mos keluvchi 1 tomchi (0,1 ml)ga standart 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
143 
ikkita har xil seriyali izogemagglutinatsiyalochi zardob (6 tomchiga mos 
keladi) tomiziladi. 
Plastinkaning o‘ng tomoniga standart eritrositlar 0(I), A(II), B(III) 
bitta mayda tomchi (0,01 ml)ga mos kelishiga qarab chapdan о'ngga 
tomon tomiziladi. 
Probirkada aniqlanayotgan qonning tarkibidan pipetka yordamida 
zardob olinib, standart eritrosit tayyor bo'lishi uchun bitta katta tomchi 
(0,1 ml) tomiziladi. Shundan so’ng xuddi shu pipetka yordamida 
probirkaning tubidan tekshirilayotgan eritrosit olinadi va har qaysi 
standart zardobga mayda tomchi (0,01 ml) qilib tomizilib chiqiladi. 
Quruq shisha tayoqcha yordamida barcha zardob va eritrosit 
tomchilarini aralashtirib, plastinka chayqatiladi. Natijani baholash 5 
minutdan oldin olib borilmaydi. Chunki tekshirilayotgan zardob standart 
eritrosit tomchilarining agglutinatsiyasi 5-minut oxirida borishi ham 
mumkin, bu esa zardobda agglutinin titrining pastligi bilan bog‘liq. Agar 
agglutinatsiya boshlangan bo’lsa u 3 minutdan oldin bo‘lmasligi kerak, 
agglutinatsiya hosil bo‘lgan tomchilar ustiga NaCl ning izotonik 
eritmasidan bir tomchi (0,1 ml) qo‘shiladi va nazorat plastinkada 5 minut 
tugamaguncha chayqatib turiladi. Natijalar quyidagicha baholanadi: 
1.
Agglutinatsiya 
kuzatilmaydi, 
standart 
izogemagglutinatsiyalovchi zardob hamma guruh bilan tekshirilayotgan 
eritrosit guruhida agglutinogen tutmasa, tekshirilayotgan zardob standart 
eritrosit guruhi 0(I) bilan (-) reaksiya, A(II), B(III) guruh bilan (+) 
reaksiyani beradi va bunda agglutinin aniqlanadi. Shu yo’l bilan 
tekshirilayotgan qonning O
αβ
(I) guruhga tegishli ekanligi aniqlanadi. 
2.
Agglutinatsiya kuzatilmaydi, standart izogemagglutenerlovchi 
zardob bilan B
α
(III) va O
αβ
(I), A
β
(II) zardob bilan aniqlanadi. 
Tekshirilayotgan eritrosit tarkibida agglutinogen A bor, tekshirilayotgan 
zardob standart eritrosit guruhi (I), A
β
(II) bilan (-) reaksiya, eritrosit B
α
(III) guruhi bilan (+) reaksiya berishi agglutinin borligi bilan ta’riflanadi, 
demak bundan qon A
β
(II) guruhiga tegishli ekanligi aniqlanadi. 
3.
Agglutinatsiya 
kuzatilmaydi, 
standart 
izogemaglutinatsiyalovchi zardob B
α
(III) bilan (I), A
β
(II) aniqlanadi, 
tekshirilayotgan eritrosit agglutinogen В tutadi. Tekshirilayotgan zardob 
O
αβ
(I), B
α
(III) standart eritrositlar bilan (-) reaksiya, A
β
(II) eritrosit 
agglutinin tutishi bilan (+) reaksiyani beradi. Bu esa qon В
α
(III) guruhga 
tegishli ekanligini anglatadi. 

---

O’quv qo’llanma 
144 
4.
Agglutinatsiya hamma standart zardob guruhlari bilan 
kuzatiladi: О
αβ
(I), A
β
(II), B
α
(III), nazoratda AB
0
(IV) guruh bilan 
agglutinatsiya kuzatilmaydi. Tekshirilayotgan eritrositlar agglutinogen A 
va В tutadi, tekshirilayotgan zardob B(III) bilan (-) reaksiyani beradi, 
chunki agglutinin yo‘q. Tekshirilayotgan qon AB
0
(IV) guruhiga tegishli. 
Qon guruhini standart eritrositlar yordamida aniqlash standarti yordamida 
O(I), A(II), B(III) tekshirilayotgan qon zardobida agglutinin borligi yoki 
yo‘qligi aniqlanadi. 
F.I.SH. ko‘rsatilgan yuzasi namlanadigan oq plastinkaning standart 
eritrosit O(I), A(II), B(III)lardan 0,01 ml bitta mayda tomchi mos 
kelishiga qarab tomiziladi. Har bir tomchiga 1:10 nisbatda 
tekshirilayotgan zardobdan tomiziladi. Quruq shisha tayoqcha yordamida 
tomchilar 
aralashtiriladi, 
plastinka 
esa 
chayqatiladi. 
Reaksiya 
boshlanguncha nazorat qilib turiladi, bu 5 minutdan kam bo’lmasligi 
kerak (chunki agglyutinlar titri pasaygan bo’lsa, 5 minutdan so‘ng ham 
reaksiya sodir bo’lishi mumkin). 
Natijada agglutinatsiya reaksiyasi bor yoki yo‘qligiga qarab 
baholanadi. 
1. Qo‘llanilayotgan qonning zardobi O(I) standart eritrosit bilan 
agglutinatsiyani bermaydi, lekin A(II), B(III) eritrositlar bilan 
reaksiyasida agglutinatsiya kuzatiladi, sababi zardob tarkibidagi 
agglutinin α va β shu yo‘l bilan tekshirilayotgan qon O
αβ
(I), guruhiga 
tegishli ekan. 
2. Zardobning standart eritrosit O(I), A(II)lar bilan agglutinatsiya 
hodisasi kuzatilmaydi, lekin eritrosit B(III) bilan agglutinatsiya reaksiyasi 
kuzatiladi, chunki qo’llanilayotgan zardob tarkibida agglutinin bor, 
kuzatuvdagi tekshirilayotgan qon A
β
(II) guruhiga tegishli ekan. 
3.
Zardob standart eritrotsit O(I), B(III) bilan agglutinatsiya 
reaksiyasini bermaydi, ammo agglutinatsiya reaksiyasi A(II) guruhli 
eritrosit bilan kuzatiladi. Bu qon zardobida agglutinin α borligi tufayli bu 
qon B
α
(III) guruhga tegishli. 
4.
Tekshirilayotgan qon zardobi hamma guruh standart eritrositlari 
O(I), A(II), B(IIl) bilan agglutinatsiya reaksiyasini bermaydi, chunki qon 
zardobida agglutinin yo‘q, shuning uchun qon AB
0
(IV) guruhiga tegishli.