Samarqand Davlat Tibbiyot instituti Fiziologiya va patologik fiziologiya kafedrasi Mavzu: markaziy nerv tizimining umumiy fiziologiyasi



Download 0,84 Mb.
Sana18.04.2022
Hajmi0,84 Mb.
#561155
Bog'liq
MTN 2 org

Samarqand Davlat Tibbiyot instituti Fiziologiya va patologik fiziologiya kafedrasi Mavzu: MARKAZIY NERV TIZIMINING UMUMIY FIZIOLOGIYASI.


Ma`ruzachi: katta o`qituvchi Yusupov M.M.

REJA

1.Markaziy nerv tizimining tuzulishi.

2.Markaziy nerv tizimining xossalari.

3.Asab markazlari va ularning xossalari

4.Tormozlanish fiziologiyasi


REJA

MNT VAZIFALARI

  • Organizmning psixologik faoliyatini idora qiladi.
  • Organizmning xarakat va tayanch tizimini idora qiladi.
  • Organizmning ichki a’zolarini neyrogen va gumoral idora qiladi.
  • Organizmni tashqi sharoitga nisbatan faoliyatini idora qiladi.

Neyronlarning fiziologiyasi

MARKAZIY NERV TIZIMINING ASOSIY BIRLIGIGA NEYRON DEB ATALADI,

MARKAZIY NERV TIZIMINING IKKI TURDAGI XUJAYRADAN TASHKIL TOPHAN.

  • NEYRON 100 mlrd
  • GLIAL HUJAYRALAR 50%

GEMATOENSIFALITIK BARYER

Gematoensifalitik baryer tuzulishi

  • Endotelial hujayra qatlami
  • Bazal qavat
  • Glial hujayra o’simtalarining qatlami
  • GLIAL HUJAYRA VAZIFASI.

  • Ustun vazifasi
  • Trofik vazifasi
  • Baryer vazifasi
  • Fagotsitar vazifa
  • Idora qilish vazifasi

Nerv hujayralarining tuzulishi va turlari

А–G — afferent- sezuvchi neyronlar

D — motoneyron;

Е — interneyronlar.

NEYRONLARNING VAZIFASIGA QARAB TURLARI

1.Afferent neyronlar- to’qimalardagi retseptorlarda xosil bo’lgan qo’zg’alishni MNT o’tkazadi.

2.Efferent neyronlar MNT xosil bo’lgan qo’zg’alishni to’qimalarga o’tkazadi.

3. Assotsiativ neyronlar qo’zg’alishni boshqa neyronga o’tkazadi (oraliq neyronlar).

NEYRONLARNING MORFOLOGIYASIGA QARAB TURLARI.

1.Psevdounipolyar-Orqa miyaning sensor tizimida mavjud.

2. Bipolyar-Eshitish, hid bilish va ko’rish tizimida mavjud.

3. Multipolyar-MNT va orqa miyada uchraydi.

MNT BO’LIMIGA QARAB

  • MNT BO’LIMIGA QARAB
  • Somatik nerv hujayrasi.
  • Vegetativ nerv hujayrasi.
  • TA’SIROTIGA QARAB.

  • Qo’zg’atuvchi nerv hujayrasi.
  • Tormozlovchi nerv hujayrasi
  • NERV HUJAYRALARINING BOG’LANISHIGA QARAB

  • Aksosomatik
  • Aksodendritli
  • Akso-aksonal
  • Dendro-dentritli
  • Dendrosomatik
  • QO’ZG’ALISHLARNING UZATILISHIGA QARAB SINAPSLAR BO’LINADI.

  • Kimyoviy-asosiy uzatish
  • Elektrik-qisman
  • Aralash-lateral vestibulyar yadroda
  • Gormonal-gipotalamusda

QO’ZG’ALISHNING O’TISH MEXANIZMI.

MNT NEYRONLARINING MEDIATORLARI

  • Biologik aktiv aminlar (dofamin, noradrenalin, serotonin, gistamin)
  • Xolinli (Atsitil xolin)
  • Aminokislotali (Glitsin va GAMK)
  • Polipeptidli (Enkifalin, endorfin, R moddasi. vazointestinal peptid. Lyulibirin)
  • Perinlar (ATF, adenozin, ADF
  • Gipotalamik neyrogormonlar (Libirinlar va statinlar)

MEDIATORLARNING TA’SIRI

  • Serotonin –miya stvolida ko’zg’atuvchi va tormozlovchi. Bosh miyada tormozlovchi.
  • Noradrenalin gipotalamusda qo’zg’atuvchi, epitalamusda. Tormozlovchi–miyacha Purkinye xujayralarida, retikulyar formatsiya.
  • Dofamin–prolaktin, oksitatsin, melnotropgarmon, endorfin sintezini tormozlaydi. Shizofreniyada miqdor yuqori. Parkinsonizmda esa past.
  • Gistamin-gipotalamusda. Gipofizda, o’rta miyada, glial xujayralarda N1 retseptor orqali termoregulyatsiya, ovqatlanishda N2 retseptor glial xujayralar aktivligi.
  • Atsitil xolin– MNT. Orqa miyada mavjud quzg’atuvchi.

MEDIATORLARNING TA’SIRI

  • Glitsin va GAMK-tormozlovchi mediator GAMK MNT po’stloq qismida, Glitsin esa orqa miyada.
  • Enkifalin va endorfin – opoidli mediator – qamal qiluvchi modda. Og’riqni o’tkazmaydi.- limbik tizmda, oraliq miyada, orqa miyada.
  • R-moddasi orqa miya orqa ildizida bo’lib og’riqni o’tkazadi.
  • Vazointestenal peptid (VIP)– membrana o’tkazuvchanligini oshiradi, adinilat siklazani aktivlaydi.
  • Angiotenzin- organizmni suvga chanqoqligini quzg’aydi MNTga.
  • Lyumbirin- jinsiy talabchanlikni ta’minlaydi.
  • ATF fa GAMK –birgalikda og’riqni shakllanishini taminlaydi, aktivlaydi, modda almashinuvini oshiradi.

NERV MARKAZLARINING XSUSIYATLARI

  • Bir tomonlama o’tkazish
  • Divergensiya
  • Konvergensiya
  • Qo’zg’alishni sinaptik saqlash
  • Tonusda bo’lishlik
  • Plastiklik
  • Summatsiya
  • Integratsiya
  • Dominantlik
  • Okklyuziya

NERV TIZIMI FAOLIYATINING SHAKLLANISH BOSQICHLARI

  • Afferentli sintezlanish
  • Xal qilish
  • Akseptor natijaning shakllanishi
  • Ta’sir etish
  • Ta’sirot oqibati
  • Qaytar afferentatsiya
  • Ta’sirot oqibatini etalon bilan solishtirish.

MNT TORMOZLANISH FIZIOLOGIYASI

JOYLASHISHIGA QARAB

  • Markaziy
  • Periferik
  • RIVOJLANISHIGA QARAB

  • Birlamchi– maxsus tormozlovchi xujayra ta’sirida (presinaptik va postsinaptik)
  • Ikkilamchi- nerv xujayraning o’zida qo’zg’alish oqibatida.
  • NERV XUJAYRALARIGA NISBATAN

  • POSTSINAPTIK TORMOZLANISH
  • PRESIPATIK TORMOZLANISH
  • PESSIMAL TORMOZLANISH
  • RETSIPROK TORMOZLANISH

Qo’zg’alishning o’tish fiziologiyasi

1.To’gri yo’nalish yoy

2.Divergensiya-xalqali tarqalish

3.Konvergensiya-yig’ilish

4.Oklyuziya

5.Neyronli qapqon qayta tormozlanish (rensho)

6. Keskin tarqalish

7. O’tkazishning yopilishi.

RETSEPROK TORMOZLANISH

E’TIBOTINGIZ UCHUN RAXMAT!!!


Download 0,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish