Samarqand davlat meditsina instituti biologik kimyo kafedrasi Biologik kimyo 2-kurs biologik membranalar

MEMBRANA LIPIDLARI

• Membrana lipidlarining 90% qismini:
• Fosfolipidlar,
• Glikolipidlar va
• Xolesterin tashkil qiladi
• .

FOSFOLIPIDLAR

• Membranalarda 2 turdagi fosfolipidlar bo‘ladi:
• glitserofosfolipidlar va
• Sfingofosfolipidlar

1. Glitserofosfolipidlar

•  
• Ular fosfatid kislota hosi-lasi bo‘lib, ularni diatsil-glitserofosfat ham deyiladi.

Glitserofosfolipidlar vakillari

2. Sfingofosfolipidlar

• Bu guruh lipidlar tarkibida glitse-rin o‘rniga sfingozin nomli amino-spirtning hosilasi seramid bo‘ladi. (N-atsilsfingozinlar)

Glikolipidlar

• Tarkibida uglevod saqlovchi birikmalar bo‘lib, uning uglevod qismi lipid qismi bilan kovalent bog‘ bilan birikkan bo‘ladi.
• Membranalar tarkibida asosan seramid hosilalari bo‘ladi. Bunday glikolipidlar glikozil-seramidlar, glikosfingolipid-lar (yoki serebrozilar) degan umumiy nom bilan yuritiladi.

Масалан, лактозилцерамид

3. Холестерин

Membrananing lipid qo‘shqavati

Membranalar oqsillari

• Membrana oqillari o‘zining membranadagi holatiga qarab farqlanadi. Oqsillar membrananing lipid qo‘shqavatiga qisman yoki butunlay botib turishi mumkin. Bunga integral oqsillar deyiladi.
• Oqsillar membrana yuzasida joylashgan bo‘lishi mumkin, unga pereferik oqsillar deyiladi.

MEMBRANALARNING XARAKTERLI XUSUSIYaTLARI

• 1. Membrana asimmetriyasi
• Har bir membrananing ichki va tashqi yuzasi bo‘lib, ular o‘zlarining lipidlari, oqsillari va uglevodlarining tarkibi jihatidan farq qiladi, bunga ko‘ndalang asimmetriya
• .

2. Membranalarning suyuq tabiatliligi

• Lipid qo‘shqavat suyuq kristall tuzilishli. Shuning uchun lipid molekulalari qavat doirasida membrana yuzasiga parallel ravishda diffuziya-lanishi mumkin (lateral diffuziya).