Samarqand davlat chet tillar instituti

 

---

 

4 

1.2 Excel ning asosiy terminlari 

Excel  ishga  tushirilganda  hujjat  darchasida  bo'sh  ishchi  kitob  paydo 

bo'ladi. Ishchi kitob tushunchasi jadvallar bilan ishlashni osonlashtiradi. 

Avvallari, bu tushuncha kiritilmasdan burun, foydalnuvchilarning  talablari, 

bir  ishchi  varaqni  hajmi  hisobiga  qanoatlantirilar  edi.  Biroq,  bu  varaqlar 

kattalashgani  sari,  ular  ko'p  qavatli  uyga  o'xshab  qolardi  va  undan  kerakli 

informatsiyani topish qiyin edi. 

Excel  turidagi  programmalarni  takomillashtirishning  keyingi  qadamida, 

jadvallarga  boshqa  jadval  kataklarini  hisoblash  formulalarini  joylash  imkoniyati 

berildi.  Bu  esa  ma'lum  darajada  tashkiliy  muammoni  hal  qildi,  ammo  bu  holda 

elektron  jadvallarni  barcha  kerakli  fayllarini  bir  vaqtda  ochish  lozim  bo'lardi. 

Va  faqat  ishchi  kitobda  Excelning  avvalgi  variantlarni  kamchiliklari  bartaraf 

etildi:  endi  barcha  informatsiya  bitta,  nisbatan  osongina  foydalaniladigan  ishchi 

kitobda joylashadi. 

Ishchi  kitob  -  Excelning  asosiy  hujjati  hisoblanib,  unda  ma'lumotlar 

saqlanadi  va  qayta  ishlanadi.  Ishchi  kitob  alohida-alohida  ishchi  varaqlardan 

tashkil  topgan.  Har  bir  ishchi  varaq  ma'lumotlar  saqlashi  mumkin.  Odatda 

(jimlik  holatida)  har  bir  ishchi  kitob  hosil  qilinganda,  u  3ta  ishchi  varaqdan 

iborat bo'ladi, biroq bu sonni o'zgartirish mumkin. 

Har  bir  ishchi  varaq  o'z  navbatida  256  ustun  va  65536  qatordan  tashkil 

topadi. Ustunlarni lotin bosma harflari  va ular kombinatsiyalari bilan nomerlash 

qabul  qilingan.  Qatorlar  esa  1  dan  65536  gacha  bo'lgan  natural  sonlar  bilan 

belgilanadi. 

Ustunlar  A  dan  Z  gacha,  so'ngra  AA  dan  AZ  gacha,  undan keyin  BA  dan 

BZ  gacha  va  hakazo,  to  ustun  nomeri  IV  bo'lguncha  ya'ni  256  ustun 

nomerlanmaguncha davom etadi. 

Ustun  va  harflar  kesishgan  joyga  katak  deb  atash  qabul  qilingan.  Katak 

ma'lumotlar saqlovchi asosiy qism hisoblanadi. Har bir katak o'z belgisiga ega. Bu 

belgi  ustun  va  qator  nomeridan  tashkil  topadi  va  katak  adresi  yoki  katak 

---

 

5 

ko’rsatkichi ko'rinishida foydalaniladi. 

Misol  uchun:  S5  -  bu  S  ustun  va  5  qatordagi  kesishuv  joyidagi  katak 

adresi. 

Ishchi kitob darchasining quyi qismida ishchi varaqlar yarliklari joylashgan 

bo'lib, ular orqali ishchi kitobdagi kerakli varaqlar tanlanadi. Odatda yarliklar 

Лист1, Лист2, Лист3 va hakazo kabi belgilanadi. 

Quyidagi  termnnlar:  fayl,  ma’lumot,  formula,  funksiya,  diagramma  va 

gistogrammalar Excelda eng ko’p qo’llaniladigan terminlar hisoblanadi.