Samarqand davlat chet tillar instituti pedagogika va psixologiya kafedrasi umumiy psixologiya

Pedagogik faoliyat motivlari. Ko‘pgina motivlar orasidan ituvchi shaxsi uchun bosh motiv sifatida kasbiy motiv hisoblanadi. O‘qituvchining kasbiy motivi har qanday motivatsiya singari murakkab tuzilishiga egadir. Uning tarkibiga pedagog kasbni tanlash motivi, o‘qituvchining mehnat faoliyatida vujudga keladigan motivlar, pedagogik faoliyatni mukammallashtiruvchi motivlar kiradi. Shubhasiz, mazkur motivlar negizida: jamiyat oldidagi burchi, vatanparvarlik kabi keng ijtimoiy ustanovkalar yotadi. Aynan bu xissiyotlar barcha motivlarni va faoliyatni belgilaydi.
“Ammo pedagogik mehnat jarayonida mazkur ijtimoiy ustanovkalarni aniq faoliyatga jalb qilish motivlari bilan mustahkamlanadi. Shuning uchun ham o‘qituvchilar ushbu motivga asosiy e‘tiborini qaratmog‘i lozim.
Pedagog kasbni tanlash motiv tarkibiga bolalar bilan ishlashga bo‘lgan qiziqish, tashabbuskorlik qobiliyat, taqlid (sevimli ituvchiga nisbatan), bolalarni tekshirish ishlari va boshqalar kiradi.
Pedagog kasbni tanlash motivi va pedagogik faoliyat jarayonida paydo bo‘ladigan motiv ko‘pgina hollarda bir-biriga mos keladi. Masalan: pedagogik kollej va institutlarda o‘qib yurgan kezlarda ham o‘qituvchining barcha ishlariga bo‘lgan tortishi yanada faollashadi. Bunga bolalarga bo‘lgan qiziqish (yoki ko‘pgina o‘qituvchilar aytishicha bolalarni yaxshi ko‘rish), o‘qituvchi mehnatining jamiyatda muhimligi, pedagogik qobiliyatlarning bo‘lishi (masalan, darsning ijobiy tashkil etilishi) kabilar kiradi. Qolgan motivlar ituvchilik ishini boshlashdan oldin joy egallab (masalan: yuqori sinflarda sevimli ituvchiga taqlid qilishi aniq faoliyatga nisbatan yangi ma‘lumotlar yig‘ilib yuqoridagi xislatlarga qo‘shilib ketadi.
Pedagogik faoliyatini takomillashtirish motivlarini paydo bo‘lishiga uv dasturi omil bo‘lib xizmat qiladi. So‘ngi yillarda ko‘pgina nazariy materiallar murakkablashib umumiy, nazariy tushunchalarni bilish uchun bilim salohiyatini oshirish talab qilinmoqda. Shuning uchun ham boshlang‘ich sinf ituvchilarining pedagogik qobiliyatlarini takomillashtirish maqsadida-o‘zining bilim va malaka darajasini oshirish motivi hosil bo‘ldi. Bu maqsadni amalga oshirish uchun o‘qituvchilar mustaqil o‘qishga malakasini oshirishga oliy pedagogik ma‘lumotni olish uchun sirtqi bo‘limga o‘qishga intildilar. Lekin bu umumiy ustanovkalarni bilim va malakani oshirishda turli ehtiyojlar tegishli bo‘lishi mumkin.
Jamiyatning maktabda itishning bilimlarni takomillashtirish uchun utilitar yondoshuv kabi yangicha talabni qo‘ydi. O‘qituvchi faqat yig‘indi tarkibini boshqarmaydi. Jamiyatning keskin rivojlanishini ituvchi ijodiy ishida hal etadi. Shuning uchun o‘qituvchi jamiyatning qat‘iy pedagogik-psixologik jarayonida yangi nazariy bilimlarga intilishi kerak. Shundagina ta‘lim oluvchilarning rivojlanish darajasi zamon talabiga mos keladi. O‘qituvchilarda kasbiy shaxs xislatlari shakllanadi.