Samarqand davlat arxitektura qurilish instituti

Namunaviy misol. Massa ulushi 12 % bo‘lgan natriy gidroksid eritmasini tayyorlash uchun 300 g suvga 25 %li eritmadan necha gramm qo‘shish kerak?

Yechish usuli: Birinchi usul formuladan foydalanishga asoslangan. va , m – qo‘shilishi kerak bo‘lgan 25 %li eritmaning massasi, m – undagi NaOH massasi, dan topiladi, m=·m=0,25·m. Bu qiymatlar birinchi ifodaga qo‘yilsa: 0,12=0,25·m/(300+m) hosil bo‘ladi. Bundan: m=276,92 g.

Ikkinchi usul aralashtirish qoidasidan foydalanishga asoslangan. Aralashtirish qoidasiga ko‘ra eritmalarning dastlabki massa ulushlarini yuqoridan pastga bir ustunga yozamiz. Ikkinchi ustunga shu raqamlarning o‘rtasiga tayyorlanishi kerak bo‘lgan eritmaning massa ulushi yoziladi:

2 5 12 0

Bu erdagi 0 suvdagi erigan moddaning massa ulushi (toza suv uchun bu qiymat nolga teng). Hosil qilingan sxemadagi katta qiymatdan kichigini ayirib, strelka yo‘nalishi bo‘yicha farqni yozamiz va quyidagini olamiz:

2 5 12 12 0 13

Uchinchi ustun yig‘indisi 12+13=25 bo‘lib, u aralashtirish natijasida tayyorlangan eritmaning massasiga teng. Demak, 25 g 12 %li eritma tayyorlash uchun 25 %li eritmadan 12 g va suvdan 13 g olish kerak ekan. Bizning misolda 300 g suvga qancha massa 25 %li eritmadan qo‘shish kerakligi so‘ralgan. Shuning uchun ham 13 g suvga 12 g 25 %li eritma to‘g‘ri kelishidan foydalanib, quyidagi proporsiyani tuzamiz: 13:12=300:x; x=276,92 g.

Bu amallarni sxemada ham tasvirlash mumkin (sxemadagi 25 %li eritmaga to’g’ri keladigan massa 12 koeffitsient 23,077 ga ko’paytiriladi, bunda 276,92 g kelib chiqadi):

2 5 12 23,077 276,92 g 12 0 13 300:13 = 23,077