Samarqand davlat arxitektura-qurilish instituti

Нарх даражаси АС

3

П₂
АД₂
2
П₁ 1 АД₁
0 Қ₁ Қ₂ Реал ЯММ
2-чизма. Талаб инфлясияси.

6. 
   Таклиф инфлясияси. Инфлясия ишлаб чиқариш харажатлари ва бозордаги таклифнинг ўзгариши натижасида ҳам келиб чиқиши мумкин. Ишлаб чиқариш харажатларининг ўсиши келтириб чиқадиган инфлясия маҳсулот бирлигига қилинадиган харажатларнинг кўпайиши ҳисобига нархларнинг ошишини билдиради. Бу ҳолатни ҳам чизма орқали кўриб чиқамиз (3-чизма).
   

Нарх
даражаси АС₂ АС₁

3

П₂
АД
2
П₁
1

0 Қ₂ Қ₁ Реал ЯММ

3-чизма. Таклиф инфлясияси.
Чизмадан кўринадики, харажатларнинг ўсиши натижасида ялпи таклиф эгри чизиғининг АС₁ дан АС₂ га қисқариши маҳсулот бирлигига тўғри келувчи харажат миқдорини ошириб, нархларнинг Р₁ дан Р₂ даражага қадар кўтарилишига, реал ишлаб чиқариш ҳажмининг эса Қ₁ дан Қ₂ га қадар қисқаришига олиб келади.
Шунингдек, инфлясиянинг қуйидаги сабабларини ҳам кўрсатиш мумкин:
- монополистик фаолиятларнинг пайдо бўлиши ва амал қилиши;
- нотўғри солиқ сиёсати юритиш;
- жаҳон бозорларидаги нархларнинг ўсиши;
- ҳарбий соҳадаги харажатларнинг ўсиши ва ҳоказо.
Инфлясиянинг ўрмалаб борувчи, жадал ва гиперинфлясия каби турлари ҳам мавжуд. Ўрмалаб борувчи инфлясия ҳолатида нархлар йилига 10 фоизгача, жадал инфлясияда 20 дан 200 фоизгача, гиперинфлясияда 200 фоиздан юқори даражада ўсиши кузатилади.
Башорат қилиш мумкинлигига қараб кутилаётган ва кутилмаган инфлясия фарқланади. Кутилаётган инфлясия ва унинг оқибатларини олдиндан башорат қилиш мумкин, кутилмаган инфлясияни олдиндан айтиб бўлмайди. Биринчи ҳолда инфлясиянинг кутилаётган салбий оқибатларига тайёрланиб, уни сезиларли даражада юмшатиш мумкин. Иккинчи ҳолда нархларнинг кутилмаган ўсиши натижасида мамлакат иқтисодий ахволининг сезиларли ёмонлашуви рўй бериши мумкин.