Самарқанлд давлат университети география ва экология факулътети “ экология ва ҳаёт фаолияти хавфсизлиги” кафедраси

Мавзу: 2.10. Терроризм ва аҳоли муҳофазаси.
Режа:

1. 
   Терроризм ва унинг турлари. Ўзбекистон Республикаси “Терроризмга қарши кураш тўғрисидаги қонуни”.
   
2. 
   Террорчилик ҳаракатларини амалга ошириш усуллари ва воситалари.
   
3. 
   Терроризм билан боғлиқ фавқулодда вазиятларда аҳолининг ҳаракати.
   

“Террор” атамаси лотинча “terror” – даҳшат, қўрқув сўзидан келиб чиққан. Террор – оммавий ва сиёсий мақсадларга эришиш учун зўравонликдан ҳамда зўравонлик қилиш билан таҳдид солишдан мунтазам фойдаланишдир. Душманни жисмоний зўравонлик йўли билан қўрқитиш, ҳатто уни жисмонан йўқ қилиш. “Терроризм” эса террор амалиётидир.
Ўзбекистон Республикасининг 2000 йил 15 декабрда қабул қилинган “Терроризмга қарши кураш тўғрисида”ги қонуни 6 бўлим, 31-моддадан иборат:
I. Умумий қоидалар.
II. Давлат органларининг терроризмга қарши кураш соҳасидаги ваколатлари.
III. Террорчиликка қарши операциянинг ўтказилиши.
IV. Террорчилик ҳаракати оқибатида етказилган зарарни қоплаш ва жабрланган шахсларнинг ижтимоий реабилитацияси.
V. Терроризмга қарши курашда иштирок этаётган шахсларнинг ҳуқуқий ва ижтимоий ҳимояси.
VI. Террорчилик фаолиятида иштирок этганлик ҳамда терроризмга қарши кураш тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузганлик учун жавобгарлик.
Ўзбекистон Республикаси «Терроризмга қарши кураш тўғрисида»ги қонунида терроризм тушунчасига қуйидагича таъриф берилган:
Терроризм - мафкуравий ва бошқа мақсадларга эришиш учун шахснинг ҳаёти, соғлиғига хавф туғдирувчи, мол-мулк ва бошқа моддий объектларнинг йўқ қилиниши (шикастлантирилиши) хавфини келтириб чиқарувчи ҳамда давлатни, халқаро ташкилотни, жисмоний ёки юридик шахсни бирон-бир ҳаракатлар содир этишга ёки содир этишдан тийилишга мажбур қилишга, халқаро муносабатларни мураккаблаштиришга, давлатнинг суверенитетини, ҳудудий яхлитлигини бузишга, хавфсизлигига путур етказишга, қуролли можаролар чиқаришни кўзлаб иғвогарликлар қилишга, аҳолини қўрқитишга, ижтимоий-сиёсий вазиятни беқарорлаштиришга қаратилган, Ўзбекистон Республикасининг Жиноят кодексида жавобгарлик назарда тутилган зўрлик, зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш ёки бошқа жиноий қилмишлар.
Террорчилик гуруҳи – олдиндан тил бириктириб террорчилик ҳаракатини содир этган, бундай ҳаракатга тайёргарлик кўрган ёки уни содир этишга суиқасд қилган шахслар гуруҳи.
Террорчилик ташкилоти – икки ёки ундан ортиқ шахснинг ёки террорчилик гуруҳларининг террорчилик фаолиятини амалга ошириш учун барқарор бирлашуви.
Гаровга ушлаб турилган шахс – қўлга олинган ёки ушлаб турилган шахсни озод этиш шартлари сифатида давлат ҳокимияти ва бошқарув органларини, халқаро ташкилотларни, шунингдек айрим шахсларни бирон-бир ҳаракат содир этишга ёки бундай ҳаракат содир этишдан тийилишга мажбур қилиш мақсадида террорчилар томонидан қўлга олинган ёки ушлаб турилган жисмоний шахс.
Террорчилар фаолиятининг хусусиятига кўра терроризм қуйидагиларга бўлинади:
1. Ички: фуқароларнинг ўз ҳудудида ўз давлатига қарши ҳаракатлари.
2. Трансмиллий: бир давлат фуқароларининг бошқа давлат ҳудудидаги ўз ватандошларига қарши ҳаракатлари.
3. Халқаро: террорчилар халқаро, миллатлараро гуруҳларининг бошқа давлат ёки давлатларга қарши ҳаракатлари.
Террорчилик фаолияти сабаблари бўйича терроризм қуйидаги мустақил турларга бўлинади:
1. Сиёсий терроризм: тарафдорлари уни сиёсий кураш методларидан бири, деб ҳисоблашади. Ушбу методнинг моҳияти сиёсий душманларни бартараф этиш, ҳокимият тузилмаларини муайян ишни қилишга ёки қандайдир ишни қилмасликка мажбурлаш мақсадида амалда ўта зўравонлик чораларини кўриш ёки шундай қилиш билан таҳдид солишдан иборат.
2. Мафкуравий терроризм: туб ички ижтимоий-сиёсий можаролар негизида шаклланади ҳамда сўл ва ўнг терроризмда намоён бўлади (унинг субъектлари дунёни, мамлакатни ўз мафкуравий концепцияларига мувофиқ ижтимоий қайта қуришнинг турли вариантларини олға суришади).