Самарқанд вилоятида балиқчиликни ривожлантириш йўллари ва истиқболлари

Натижалар ва уларнинг таҳлили.
Самарқанд вилояти бўйича етиштирилган балиқнинг ҳозирги ҳолати таҳлили *

1-жадвал

№	Кўрсаткичлар	Ўлчов бирли-ги	2017 йил	2018 йил	2018 йилнинг 2017 йилга нисбатан фарқи
					миқдори	фоизи
	Балиқ етиштириш дастур бўйича	тонна	8 000	10 000	2 000,0	125,0
1	Ҳақиқатда	тонна	3 435,3	3 932,0	496,7	114,5
2	Бажарилиши	%	42,9	39,3	-3,6	91,6
	шундан: қишлоқ хўжалиги корхоналарида	тонна	3 232,3	3 737,0	504,7	115,6
	деҳқон хўжаликларида	тонна	203,0	195,0	-8,0	96,1
3	Жами даромад	млн.сўм	44 600	57 612	13 013	129,2
4	Жами харажат	млн.сўм	36 955	47 514	10 559,1	128,6
5	Фойда	млн.сўм	7 645	10 098	2 453,7	132,1
6	Рентабеллик	фоиз	20,7	21,3	0,6	102,7

*Манба: “Ўзбекистон фермер, деҳқон хўжаликлари ва томорқа ер эгалари кенгаши” Самарқанд вилоят бўлими маълумотлари.
1-жадвал маълумотларидан кўриниб турибдики Самарқанд вилоятида 2017 йилда балиқ етиштириш йиллик режаси 8 минг тонна бўлган бўлса, ҳақиқатда 3 435,3 тонна балиқ етиштирилган бўлиб режага нисбатан 42,9% бажарилган. 2018 йилда балиқ етиштириш йиллик режаси 10 минг тонна бўлган бўлса, ҳақиқатда 3 932,0 тонна балиқ етиштирилган бўлиб режага нисбатан 39,3% бажарилган. Шунга қарамасдан 2018 йилда 2017 йилга миқдоран 496,7 тонна кўп ёки нисбатан 114,5 фоизга кўп балиқ етиштирилган.
2017 йилда етиштирилган 3 435,3 тонна етиштирилган балиқдан 3 232,3 тоннаси қишлоқ хўжалиги корхоналарига тўғри келаётган бўлса 203,0 тоннаси деҳқон хўжаликлари ҳиссасига тўғри келмоқда. 2018 йилда етиштирилган 3 932,0 тонна етиштирилган балиқдан 3 737,0 тоннаси қишлоқ хўжалиги корхоналарига тўғри келаётган бўлса 195,0 тоннаси деҳқон хўжаликлари ҳиссасига тўғри келмоқда.
Самарадорлик кўрсаткичларини таҳлил қиладиган бўлсак 2017 йилда рентабелиик даражаси 20,7 фоизни ташкил этган бўлса, бу кўрсаткич 2018 йилда 21,3 фоизни ташкил этган бўлиб 2017 йилга миқдоран 0,6 фоизни, нисбатан эса 102,7 фоизни ташкил этган.
Ҳозирги кунда дунёда сунъий сув ҳавзаларида балиқ етиштириш усулларидан энг самаралиси Вьетнам технологияси ҳисобланади.Бу усулнинг одатий усулдан бир қатор афзал жиҳатлари мавжуд. Мисол учун, Вьетнам технологияси увилдириқларни интенсив усулда етиштириш ҳамда ҳавзаларга юқори тиғизликда ўтказишга асослангани билан алоҳида ажралиб туради. Бундай усул балиқларнинг омихта ем сарфига нисбатан ривожланиш суръати юқорилиги, касалликларга чидамлилиги билан аҳамиятлидир.
Оддий усулда бир гектар ҳавзадан ўртача 15-20 центнер балиқ олинса, Вьетнам технологиясида бу кўрсаткични 10 баробаргача, яъни 150-200 центнергача етказиш мумкин. Шу боис балиқ экспорт қилиш бўйича Вьетнам дунёда учинчи ўринда туради. Бу давлатда балиқ маҳсулотлари экспорти 7,1 миллиард долларни ташкил этади. Демак, бу технологияни балиқчилик хўжаликларида кенг жорий қилиш халқимизни арзон ҳамда сифатли балиқ маҳсулотлари билан таъминлаш, қайта ишлаш тизимини йўлга қўйиш орқали экспорт ҳажмини кенгайтириш имконини беради. 
Хулосалар. Охирги йигирма йил ичида эътибордан четда қолган балиқчилик соҳасини ривожлантииш учун ҳукуматимиз томонидан берилаётган эътибор, ишлаб чиқарилаётган чора-тадбирлар натижасида бу соҳада ҳам қатор ютуқларга эришилмоқда. Балиқчилик соҳасида айниқса чет эл тажрибасини қўллаш, хусусан Вьетнам технологиясини қўллаш орқали бир неча баробар кўп самарадорликка эришиш мумкин деган хулосага келиш мумкин.
Фойдаланилган адабиётлар.
Д.С.Ниёзов Балиқ-битмас бойлик: Т.: “Dizayn-Press” , 2013 й.
ПҚ-2939 сон 01.05.2017й “Балиқчилик тармоғини бошқариш тизимини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисидаги” президент қарори
ПҚ-4005 сон 06.11.2018й “Балиқчилик соҳасини янада ривожлантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида” президент қарори
Интернет сайтлари: www.lex.uz , www.uza.uz, www.uzfk.uz