Самарљанд шаќри атмосфераси, уни ифлослантирувчи манбалар ва олдини олиш чора тадбирлари

43 

 
Samarqand shahri sanoat korxonalari maydonlarida uglerod oksidi miqdorini 
aniqlash natijalari
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16.02.2015
19.02.2015
09.03.2015
O'rtacha
Aniqlash vaqti
C
O
 m
iq
d
o
r
i,
 m
g
/m
3
Alpomish zavodi
Chinni zavodi
Kimyo kombinati
 
 
3.6–rasm.
Samarqand 
shahri 
sanoat 
korxonalari 
maydonlarida 
uglerod 
oksidi 
miqdorini 
aniqlash 
natijal

---

44 

 
chiqindilari 67,8%ni tashkil etgan. Bugungi kunda Samarqand viloyatida jami 
92483 ta avtotransport vositasi mavjud bo’lib, shundan 69573 tasi benzin 
yoqilg’isida, 4252 tasi dizel yoqilg’isida, 18658 tasi gaz yoqilg’isida ishlaydi. 
Xarakatlanuvchi manbaalardan chiqqan ifloslanishning asosiy qismi Toshkent, 
Farg’ona shaharlaridan so’ng Samarqand 3-chi o’rinda, ya’ni jami ifloslantiruvchi 
moddalarning 80% ni avtotransport vositalari tashkil etadi. Buning sababi 
Samarqandda keyingi yillarda (2001-2005) xalq xo’jaligi transporti, ya’ni xususiy 
sektorda transportlarning intensiv ravishda ko’payishi, shu bilan transport 
vositalariga sarf bo’layotgan yoqilg’ini talabi, shunga bog’liq xususiy AYoQSh 
(avtomobillarga yoqilg’i quyish) va ASGQSh (avtomobillarga suyuq gaz quyish) 
shahobchalarini ko’payishi ushbu yoqilg’i quyish shaxobchalari va avtotransport 
vositalaridan chiqayotgan chiqindilarni o’sishi asosiy ekologik faktorlardan biri 
bo’lib qolmoqda. Ekologik jihatdan nosoz bo’lgan avtoulovlar, bu sohada 
avtotransportlardan tashlanayotgan zararli chiqindilarni «tranzit ifloslanishi» 
boshqa regionlardan kesib o’tuvchi transportlardan chiqayotgan chiqindilar 
nazorati, viloyatdagi huquqiy va jismoniy shaxslarga tegishli transportlar ekologik 
– texnik nazorati o’tkazish ularni ekologik talonlar bilan ta’minlash 
muammoligicha qolmoqda. Z.Umarov 1999-2000 yillarda Samarqand shahri 
ko’chalarida olib borgan kuzatishlari natijasida hozirgi «Prezident» mehmonxonasi 
oldidagi bekatdan soat 8
00
dan 9
00
gacha qariyib 1810 ta avtomashina o’tgan 
bo’lsa, 2004 yilning 22 noyabrida bu yerdan 5020 ta turli xil markadagi 
avtotransport vositalari o’tgan. 2005 yilning 22 fevral kuni soat 8
00
dan 9
00
gacha 
o’rtacha 5460 ta avtomashina o’tgan. Bizning 2014-2015 yillarda Samarqand 
shahri ko’chalarida olib borgan kuzatishlari natijasida Bulvarda 22 aprel kuni soat 
11
00
-12
00
gacha o’rtacha 2100 ta, 24 aprel kuni soat 15
00
-16
00
gacha o’rtacha 2289 
ta, shundan 108 ta avtobus, 12 ta yuk avtomashina, 28 aprel kuni 8
00
-9
00
gacha 
o’rtacha 3432 ta avtomashina o’tgan. Bu ko’rsatgichlarga qaraganda yildan yilga 
avtomashinalar soni va universitet hiyoboni maydonidan qatnovi oshib 
borayotganligini ko’rishimiz mumkin. 

---