Самарљанд шаќри атмосфераси, уни ифлослантирувчи манбалар ва олдини олиш чора тадбирлари

25 

 
Jadval 2.1 
Yilning oylari bo’yicha quyoshli kunlar soni 
 
Oylar
I 
II 
III 
IV 
V 
VI VII VIII IX 
X 
XI XII 
Quyoshli 
kunlar soni 
123 131 158 221 303 367 398 373 307 240 165 124 
2.1-rasm.
Samarqand shahrida quyosh radiaiyasining bir yilligi (Petrov,1982)
 
Q-radiasiya yig’indisi, S-to’g’ri, d -tarqalgan 
Bu jadvaldan ko’rinib turibdiki, Samarqand shahrida yilning turli fasllarida 
quyoshli kunlar o’zgarib turar ekan. 
Quyosh radiasiyasi atmosfera jarayonlarining asosiy manabai hisoblanadi va 
u iqlimning hosil bo’lishida asosiy omil hisoblanadi. Samarqandda quyosh 
radiasiyasining yillik miqdori juda ko’pdir. Uning to’liq yig’indisi 6030 mDj/m
2
. 
2.1–rasmda Q chizig’i oylik radiasiyani ko’rsatadi, bu yerda S – gorizontal 
yuzaga tushgan to’g’ri radiasiyaning yig’indisi va bulutlar tarqatgan hamda 

---

26 

 
osmonning chiziqlari. Tarqalgan radiasiya d, yuqori va pastki egri chiziqlar, ya’ni 
Q=Sxd. 
Bir yilda yerga tushadigan quyosh radiasiyasining maksimum miqdori 820-
850 mDj/m
2
, u iyun-iyul oyiga minimum, 190-220 mDj/m
2
dekabr-yanvarga 
to’g’ri keladi.
 
 
 
Atmosfera bosimi 
Samarqandda atmosfera bosimining yillik ko’rsatkichi juda ravon ko’rinadi 
(2.2- rasm) va havo haroratining yillik aks sadosidek, kuzda ko’p yillik maksimum 
(noyabrda – 939 ml.bar) va yozda minimum (iyul – 925 ml.bar). Agar bosimning 
yillik amplitudasi 1966 yilda 19 ml.barni tashkil etgan bo’lsa, maksimal bosimning 
sutkalik amplitudasi 26 yanvar 1974 yilda 29 ml.barga teng bo’lgan.