Самарқанд иқтисодиёт ва

Ктм₃ = -------------------------------; (5) Ам₂ + Ам₃ + Ам₄
Агар ушбу кўрсаткичларнинг (коэффициентнинг) миқдори 0,75 га тенг бўлса, у корхонанинг товар ва бошқа моддий захиралари айланма маблағларнинг тез ликвид бўладиган қисмига нисбатан 75 % ни ташкил қилишини кўрсатади. Агар Ктм₃ = 1 бўлса айланма маблағларнинг тенг ярми товар ва бошқа моддий захиралардан иборат эканлигини ифодалайди. Агар Ктм₃ < 1 бўлса корхонанинг тез ликвид бўладиган айланма маблағлари товар ва бошқа моддий захираларга нисбатан кўплигидан далолат беради. Агар Ктм₃ > 1 бўлса айланма маблағларнинг асосий қисми товар ва бошқа моддий захиралардан иборат эканлигини кўрсатади. Бозор муносабатлари шароитида бу кўрсаткич катта эътиборни талаб қилади, чунки товар ва бошқа моддий бойликлар бозоргир бўлмаслиги, узоқ вақтдан буён сотилмасдан ётганлиги, туриб қолган товарларга айланганлиги бўлиши мумкин. Шу туфайли ушбу коэффициентлар корхонанинг ликвидлиги тўғрисида маълум хулоса чиқариш учун асос бўлади.


175
Юқорида келтирилган кўрсаткичлар корхона ликвидлилиги нима деган саволга жавоб бериш учун асос бўлади.

Бозор муносабатлари корхоналарда тўлашга қодирлик
даражасини сақлаб туришни тақозо қилади. Ўз вақтида тўланмаган маблағ тўлайдиган корхона учун ўта зарарли, чунки уни қачондир албатта тўлайди, унинг устига яна жарима ҳам тўлашга мажбур бўлади. У ўзи билан бирга ҳамкор корхоналар фаолиятининг ҳам салбий натижалар билан ишлашига сабабчи бўлади, чунки уларга тўланадиган пулни ўзида сақлаб туради ёки бошқа мақсадлар учун ишлатиб қўйган бўлади.
Тўланган жарима ўз вақтида тўланиши керак бўлган маблағнинг «хизматини» қопламайди. Агар 500,0 минг сўм 3 ойга кечиктирилса 100,0 минг сўм жарима тўлаш мумкин. Лекин, 500,0 минг сўм ўша корхона учун 100,0 минг сўм эмас 300,0 ёки 400,0 минг сўм даромад келтириши мумкин эди.

4.