Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

D-t 4610-«Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha muassislar qarzlari»-2000000 sum
K-t 8310-«Oddiy aksiyalar»-2000000 sum. 
Keyin nominal qiymati bo‘yicha a’zolariga 10000 dona aksiya sotadi, deb faraz qilaylik: 
D-t 5110, 5010-«Pul mablag‘lari»-1000000 sum 
K-t 4610-«Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha muassislar qarzlari»-1000000 sum. 
Ma’lum vaqt utgach, AJ kolgan 10000 dona aksiyani har bir aksiya uchun 1200 sum evaziga 
boshqa investorga sotadi. Aksiyalarning sotish va nominal qiymatlari orasidagi fark-2000 so‘mni tashkil 
etadi va bu fark 8410-«Emission daromad» hisobvarahida aks ettiriladi: 
D-t 5110, 5010-«Pul mablag‘lari»-1200000 sum 
K-t 4610-«Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha muassislar qarzlari»-1000000 sum 
 K-t 8410-«Emission daromad»-200000 sum. 
Aksiyalarga to‘lovlar aktivlarni berish yuli bilan ham uzilishi mumkin. 
Misol.
Ta’sischi aksiya qiymati evaziga avval foydalanishda bo‘lgan transport vositasini ustav 
kapitaliga xissa tariqasida kiritdi. Ushbu transport vositasi avval xizmat kilganligi tufayli uning bozor 
bahosini aniqlash qiyin bo‘ldi. Ta’sischilar o‘zaro kelishib, aksiyadorga ushbu transport vositasi uchun 
1000 ta oddiy aksiya berishdi, aksiyalarning nominal qiymati 2000 sum, bozor qiymati 2500 sum. 

---

212 
Mazkur x0latda AJ hisobidagi transport vositasining. qiymati - 250000 sum (250*1000)bo‘ladi. 
AJ mol-mulkidagi aksiyador ulushi - 200*1000=200000 sum, aksiyalarning bozor va nominal 
qiymatlari orasidagi 50000 (250000-200000) sumlik fark emission daromadni tashkil qiladi. Ushbu 
muomalalarga quyidagicha provodka beriladi: D-t 0160-«Transport vositalari»*250000 sum 
K-t 4610-«Ustav kapitaliga badallar bo‘yicha muassislar qarzlari»-200000 sum K-t 8410-«Emission 
daromad»-50000 sum. 
Aksiyalar nominal qiymatini oshirish yoki qo‘shmcha aksiyalarni joylashtirish yo‘li bilan AJ ustav 
kapitalini oshirish, aksiyalar nominal qiymatini kamaytirish yoki ularning umumiy sonini 
qisqartirish, shu jumladan, aksiyalarning ma’lum qismini so‘ndirish yuli bilan jamiyatning o‘zi sotib 
olishi orqali ustav kapitalini qisqartirish amalga oshiriladi. 
8610-hisobvaraqda sotib olingan xususiy aksiyalar ustav kapitali hisobvarag‘iga nisbatan 
kontrpassiv \isoblanadi va u AJning kapitalini kamaytiradi shu sababli balansda ustav sarmoyasidan 
chegiriladi. AJ quyidagi sabablarga ko‘ra o‘z aksiyalarini kayta sotib olishi mumkin: 
♦
aksiyalar kursini maqbul darajada ushlab turish uchun; 
♦
har bir kolgan aksiyaga dividendlarni oshirish uchun; 
♦
o‘z xodimlari orasida aksiyalarni tarqatish yoki qolgan aksiyalar nominal qiymatini oshirish 
uchun; 
♦
boshqa firmalar tomonidan nazorat o‘rnatish uchun aksiyalarning sotib olinishini bartaraf 
etish maqsadida. 
Xususiy aksiyalar sotib olinganida quyidagicha provodka beriladi: