Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Amortizatsiya normasi
Asosiy vositalarga eskirish hisoblashda «Asosiy vositalar» nomli 5-son BHMS hamda 
O‘zbekiston Respublikasining Soliq Kodeksiga amal qilish lozim. 
Quyidagi asosiy vositalarga amortizatsiya hisoblanmaydi.Er, kutubxona fondi, mahsuldor hayvonlar 
Byudjet tashkilotlari, shu jumladan, ilmiy-tadqiqot, konstruktorlik va texnologik tashkilotlarning 
vositalari 
Belgilangan tartibda konservatsiyaga o‘tkazilgan asosiy vositalar; To‘lik amortizatsiyalangan asosiy 
vositalar. 
To‘g‘ri chiziqli usul asosiy vositani foydali ishlatishning butun davri mobaynida ekirishning 
doimiy summalarini hisoblab yozishdan iborat. 
Kamayib boruvchi qoldik usuli bo‘yicha muntazam hisoblab yozilayotgan summalar foydali 
ishlatish muddati davomida kamayadi. 
Bajarilgan ishlar hajmiga mutanosib ravishda hisoblab yozish usuliga bi noan amortizatsiya 
miqdori faqat asosiy vosita qancha marta ishlatilishiga yoki qancha mahsulot birligi ishlab chiqarilishi 
kutilayotganiga bog‘lik bo‘ladi. 
Kumulyativ usulda amortizatsiya summasi hisoblashish koeffitsientining maxraji bo‘lgan 
obyektning xizmat muddati yigindisi bilan aniqlanadi. Bu koffitsientning suratida obyektning xizmat 
muddati oxirigacha koladigan yillar soni teskari tartibda ko‘rsatiladi. Amortizatsiyani hisoblashishda uning 
tugatilish qiymatiga e’tibor berish lozim. Agar boshqa summani ishonchli tarzda Hisob-kitob qilish 
mumkin bulmasa, asosiy Yositaning qoldik qiymati nolga teng bo‘ladi. 
18
Wan Madznah Wan Ibrahim va Mohd Rizal Palil “Fundamentals of business accounting” Oxford university Press, 2014; 
116 bet. 

---

147 
To‘g‘ri chiziqli usulda amortizatsiya hisoblashish. To‘g‘ri chizikli usul deb tugatilgan qiymati
ayrilgan asosiy vositalar obyekti qiymatini davrlar bo‘yicha foydalanish muddati davomida teng 
nisbatda hisoblashish usuliga aytiladi. Amortizatsiya summasi amortizatsiyalanayotgan qiymatni 
(tugatish qiymati ayrilgan obyektning dastlabki qiymatini)ko‘zda tutilgan foydalanish davrlari soniga 
bo‘lish yuli bilan topiladi: 
Yillik amortizatsiya summasi = (dastlabki qiymati -tugatish qiymati) /xizmat qilish muddati. 
Misol. «Bobur» xissadorlik jamiyatida asosiy vositaga eskirish hisoblash bo‘yicha quyidagi 
ma’lumotlar mavjud; 
•
Asosiy vositaning balans qiymati - 5000 ming sum;
•
Tugatilish qiymati - 200 ming sum; 
•
Xizmat muddati - 5 yil. 
Yillik amortizatsiya summasi = (5000-200)/5= 960 ming sum.