Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Оддийликдан мураккаблик сари ўрганиш
ҳам лойиҳа 
таҳлилининг методологик асосларини ташкил қилади. Олдин 
оддий, содда масалаларни ўрганмасдан туриб, бирданига мураккаб 
нарсаларни ўрганиш анча қийин. 
Оддийликдан мураккаблик сари
ўрганиш деганда олдин 
оддий ходисалар, тушунчалар, жараёнларни ўрганиб чиқиб сўнгра 
аста-секинлик 
билан 
шу 
жараёнларнинг 
(ходиса 
ва 
тушунчаларнинг) ўзаро мураккаб боғлиқликларини ўрганишга 
ўтилиши тушунилади. 
Зеро, инвестициядан фойдаланиш ҳам бир-бирига боғлиқ 
бўлган жуда мураккаб бир қанча жараёнларни ўз ичига олади. 
Олдин ҳар бир жараённи, оддий ва содда тушунчаларни алоҳида 
ўрганмасдан туриб, уларнинг мураккаб боғлиқликларини ўрганиб 
бўлмайди. Шу туфайли оддийликдан мураккаблик сари ўрганиш 
ҳам ушбу фаннинг назарий ва методологик асосларидан биридир. 
Миқдор ўзгаришининг сифат ўзгаришига олиб келиши
ҳам фалсафий категория сифатида жуда кўп фанларнинг, хусусан 
лойиҳа таҳлили фанининг ҳам методологик асоси бўлиб 
ҳисобланади. Зеро, миқдор ўзгариши ҳамиша сифат ўзгаришига 
олиб келади. Сифатни таъминлаш учун миқдор меъёрда бўлиши 
керак. Масалан, овқатга солинадиган ош тузини олайлик. Агар у 
кам бўлса овқат чучук бўлиб қолса, кўп солинса шўр бўлиб кетади. 
Икки ҳолат ҳам ижобий натижага олиб келмайди. Шу туфайли 
миқдор 
ва 
сифат 
категорияларининг 
лойиҳа 
таҳлилида 

---

17 
қўлланилишини кўрганда, уларни меъёр тушунчаси билан узвий 
боғлиқликда қараш лозим экан. 
Маҳсулотнинг сифати уни ишлаб чиқаришда фойдаланадиган 
хом-ашё, меҳнат, технология каби омилларга боғлиқ. Омилларнинг 
қайси ўзгарса маҳсулотнинг сифати ҳам ўзгаради. Агар миқдор ва 
сифат ўзгаришини маҳсулотга қиёслаб қарайдиган бўлсак, унинг 
сифати шу товарнинг истеъмол қийматини, миқдори эса қийматини 
белгилайди. 
Харидор (истеъмолчи) маҳсулотни истеъмол қилиш учун 
олади. Аммо мазкур товар қийматининг ўлчови сифатида баҳоси 
баробарида ҳақ тўлайди. Маҳсулот қанча сифатли бўлса, у шунча 
қиммат ва тескариси. Шу туфайли ушбу категорияларнинг ҳам 
лойиҳа таҳлилида қўлланилиши муҳим назарий аҳамиятга эга.