Самарқанд давлат университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи dsc

Тадқиқотнинг республика фан ва технологиялари ривожланиши-нинг устувор йўналишларига мослиги. Диссертация тадқиқоти республика фан ва технологиялар ривожланишининг I. “Демократик ва ҳуқуқий жамиятни маънавий-аҳлоқий ва маданий ривожлантириш, инновацион иқтисодиётни шакллантириш” устувор йўналишига мувофиқ бажарилган.
Муаммонинг ўрганилганлик даражаси. Инсон шахсининг ижтимоий моҳияти, шаклланиши қонуниятлари, жамият ва шахс ўртасидаги алоқадор-лик муаммолари ижтимоий фалсафанинг мудом ўрганиб келинган масалала-ри туркумига киради. Шу боис мавзуга доир адабиётларни турли даврларда ижод қилган кўплаб Шарқ ва Ғарб мутафаккирлари илмий меросидан топиш мумкин. Лекин ХХ асрда инсон шахси трансформациясига олиб келувчи тенденция ва омилларнинг кўпайиб кетиши файласуфлар, социологлар, психологлар, педагогларнинг мавзуга эътиборини кучайтириб юборди. Шу муносабат билан муаммога доир юзлаб монографиялар, китоблар, мақолалар илмий жамоатчилик ҳукмига ҳавола қилинди. Хусусан, хорижда нашр этил-ган У.Жеймс, Ж.Маритен, К.Ясперс, Г.Марсел, Ж.Сартр, З.Фрейд, А.Адлер, К.Юнг² ва бошқаларнинг илмий ишларида нафақат инсон шахсининг ижтимоий моҳияти ва таркибий қисмлари, балки унинг шаклланиши қонуниятлари, ҳаётининг мазмуни ҳам таҳлил қилиб берилди.
Ўтган асрнинг 70-йилларига келиб, кишилик жамиятининг постмодерн ҳолатига ўта бошлаши “постмодерн жамият-шахс” диалектикасига бағиш-ланган кўплаб илмий ишларнинг юзага келишига сабаб бўлди. Жумладан, Д. Белл, Ж. Лиотар, Ж. Бодрийяр, Ф. Джеймисон³, З. Бауман, Э. Гидденс ва бошқа муаллифлар янги типдаги жамиятда шахс интеллектуал ва ахлоқий имкониятлари қудратли трансформацион жараёнларни бошидан кечираётганини исботлаб бердилар.
МДҲ мамлакатларида ҳам инсон шахсининг ўзига хос хусусиятлари билан боғлиқ илмий муаммолар мунтазам тадқиқ қилиб келинади. Кейинги йилларда бу мамлакатларда қатор эътиборга лойиқ илмий изланишлар амалга оширилди. Хусусан, А.Ахмедьянова, Л.Кашапова, С.Комиссаренко⁴, Н.Сабирова, Т.Романова каби муаллифларнинг илмий ишларида шахс таркиби таркибий-функционал таҳлил қилинади, унинг шаклланиши детерминантлари, камол топишига хизмат қиладиган институтларга доир қимматли мулоҳазалар билдирилади.
Мамлакатимизда ҳам инсон шахсининг ижтимоий моҳияти, шакллани-ши қонуниятларига доир талай фалсафий мулоҳазалар илгари сурилган. Бу мулоҳазалар турли муносабатлар билан, турфа масалалар контекстида баён этилади. Шу билан бир қаторда шахс, шахс ва жамият ўртасидаги муносабат-лар махсус тадқиқ этилган илмий ишлар ҳам мавжуд. Масалан, М.Арипова, И.Атамирзаев, Н.Комилов, Қ.Назаров, И.Суванов, Н.Умарова, И.Шарипов, Н.Шермуҳаммедова, А.Чориев¹, С.Чориевларнинг илмий ишларида инсон шахсининг мазмуни, таркиби ва типлари очиб берилади, баркамол инсон шахсини шакллантириш билан боғлиқ масалалар муҳокама қилинади.
Лекин шахс ижтимоий моҳиятига доир фалсафий таълимотлар мутта-сил такомиллашиб бораётгани, постмодерн жамият тенденцияларининг ин-сон шахсига таъсири тобора ёрқинроқ намоён бўлаётгани муаммони чуқур-роқ тадқиқ қилишни тақазо этмоқда.