Самарқанд давлат медицина институти биоанорганик, биоорганик ва биологик кимё кафедраси Биологик кимё 2-курс биологик кимёга кириш (Оқсиллар биологик фаоллигининг уларнинг фазовий конфигурациясига боғлиқлиги) Маърузачи: доц Халиков К. М



Download 6,48 Mb.
bet2/2
Sana25.02.2022
Hajmi6,48 Mb.
#271903
1   2
Bog'liq
1.1.Кириш.Оқсил кимёси

ОҚСИЛЛАР СТРУКТУРАСИ

  • Оқсилларнинг 4 хил қурилиш даражалари тафовут этилади:
  • Бирламчи
  • Иккиламчи
  • Учламчи
  • Тўртламчи

ОҚСИЛЛАРНИНГ БИРЛАМЧИ СТРУКТУРАСИ

  • Оқсил молекуласи полипептид занжирида аминокислоталарнинг маълум тартибда кетма-кет жойлашишига оқсилларнинг бирламчи структураси деб айтилади.
  • Оқсиллар бирламчи структураси асосида пептид боғи ётади.

ОҚСИЛЛАР БИРЛАМЧИ СТРУКТУРАСИНИ АНИҚЛАШ УСУЛЛАРИ

БИРЛАМЧИ СТРУКТУРАНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ

  • Оқсилларнинг биологик хусусиятлари ва спецификлиги уларнинг бирламчи структурасига боғлиқдир.
  • Оқсил молекуласидаги 1 ёки 2 аминокислотанинг бошқа аминокислотага алмашиши улар вазифасининг бузилишига олиб келади.
  • Оқсиларнинг тур (инсулин) ва тур ичидаги спецификлиги уларнинг бирламчи структурасига боғлиқдир.

ИНСУЛИН А ЗАНЖИРИНИНГ ТУР СПЕЦИФИКЛИГИ

  • Тур
  • 8
  • 9
  • 10
  • Одам
  • тре
  • сер
  • иле
  • Хўкиз
  • ала
  • сер
  • вал
  • Чўчқа
  • тре
  • сер
  • иле
  • От
  • тре
  • гли
  • иле
  • Қўй
  • ала
  • гли
  • вал
  • Кит
  • тре
  • сер
  • иле

ИНСУЛИН В ЗАНЖИРИНИНГ ТУР СПЕЦИФИКЛИГИ

  • Тур
  • С-охирги аминокислота
  • Одам
  • Тре
  • Қуён
  • Сер
  • Чўчқа
  • Ала
  • Қўй
  • Ала
  • От
  • Ала

Оқсилларнинг бирламчи тузилиши уларнинг функционал спецификлигини белгилайди – вазопрессин, окситоцин.

  • Оқсилларнинг бирламчи тузилиши уларнинг функционал спецификлигини белгилайди – вазопрессин, окситоцин.
  • Вазопрессин
  • Цис-тир-фен-гли-асп-цис-про-арг-гли-NH2
  • Окситоцин
  • Цис-тир-иле-гли-асп-цис-про-лей-гли-NH2

НbА ва HbS N-охири аминокислоталари:

  • НbА ва HbS N-охири аминокислоталари:
  • Вал-гис-лей-тре-про-глу-глу-лиз
  • Вал-гис-лей-тре-про-вал-глу-лиз
  • Турли турдаги цитохром С молекуласи-даги аминокислоталарнинг одам цитохром С-сига нисбатан фарқи:
  • Макакус резус - 1
  • Қуён - 9
  • Товуқ - 13
  • Қурбақа - 18

Оқсилларнинг биологик хусусиятлари (фермент, гормон, қарши таначалар ва ҳ.к.) уларнинг иккиламчи ва учламчи структураларига боғлиқдир.

  • Оқсилларнинг биологик хусусиятлари (фермент, гормон, қарши таначалар ва ҳ.к.) уларнинг иккиламчи ва учламчи структураларига боғлиқдир.

БАЪЗИ ОҚСИЛЛАР МОЛЕКУЛЯР ОҒИРЛИГИ

  • Рибонуклеза 13 700
  • Миоглобин 176 600
  • Қон зардоби альбумини 69 000
  • Қон зардоби глобулини 176 000
  • Инсон фибриногени 450 000
  • Актомиозин 5 000 000
  • Нуклеопротеид ВТМ 40 000 000

ОҚСИЛЛАРНИНГ АСОСИЙ БИОЛОГИК ВАЗИФАЛАРИ

  • 1. Каталитик
  • 2. Озиқа
  • 3. Транспорт
  • 4. Ҳимоя
  • 5. Қисқариш
  • 6. Қурилиш
  • 7. Бошқариш (гормонал)

ОҚСИЛЛАР ТАСНИФИ

  • Кимёвий таркибига кўра оқсиллар бўлинади:
  • 1. Оддий оқсиллар
  • 2. Мураккаб оқсиллар
  • Оқсил молекуласининг шаклига кўра оқсиллар бўлинади:
  • 1. Глобуляр оқсиллар
  • 2. Фибрилляр оқсиллар

ИЗОФУНКЦИОНАЛ ОҚСИЛЛАР

  • Тирик хужайраларда маълум вазифани бажарадиган оқсил бир неча шаклда бўлиши мумкин, улар изофункционал оқсиллар ёки изооқсиллар деб аталади.
  • Масалан, гемоглобин, ферментлар шакллари.

ИЗОФУНКЦИОНАЛ ОҚСИЛЛАР

  • Гемоглобин:
  • HbA – 2α2β
  • HbA2 - 2α2δ
  • HbF - 2α2γ
  • ЛДГ:
  • ЛДГ1 - НННН
  • ЛДГ2 - НННМ
  • ЛДГ3 - ННММ
  • ЛДГ4 - НМММ
  • ЛДГ5 - ММММ

ОҚСИЛЛАРНИНГ ЛИГАНДЛАР БИЛАН БОҒЛАНИШИ

  • Ҳар бир оқсил ўзига хос модда билан танлаб боғланиши мумкин. Бу моддалар лигандлар деб аталиб, турли даражада тузилган модда бўлиши мумкин (паст молекулали модда, макромолекула, оқсил).

ОҚСИЛЛАРНИНГ ЛИГАНДЛАР БИЛАН БОҒЛАНИШИ

  • Лиганд

ОНТОГЕНЕЗ ВА КАСАЛЛИКЛАРДА ОРГАНИЗМ ОҚСИЛ ТАРКИБИНИНГ ЎЗГАРИШИ

  • Организм индивидуал тараққиётида оқсил таркиби ўзгариб боради. Эмбрионал даврда жигар ва ичакдаги кўпчилик ферментлар бўлмайди, бола туғилганидан кейин синтезлана бошлайди.
  • Оқсилларнинг таркиби турли касалликларда ўзгаради. Бунга қон плазмаси оқсилларини мисол келтириш мумкин.

ПРОТЕИНОПАТИЯЛАР

  • Ирсий:
  • ўроқсимон-хужайрали анемия, гемофилия, ганглиозидозлар, гликогенозлар, альбинизм, ирсий митохондриал касалликлар, сутни кўтараолмаслик.
  • Орттирилган:
  • гастритларда камконликнинг оғир шакллари, дисбактериоз, тўқима ва биологик суюқликларда оқсилларнинг миқдорий ва сифат ўзгаришлари, қандли диабет.

АДАБИЁТЛАР

  • Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия. 2004. с.19-96.
  • Николаев А.Я. Биологическая химия. 2004. с. 16-60.
  • Sabirova R.A., Abrorov A.A., Inoytova F.H., Aripov A.N. Biologik kimyo. 2007.
  • Биохимия. Под.ред. Чл.кор.РАН Е.С. Северина. 2004. с.9-74.

Download 6,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish