Salimjon buriyev, dildora maxkamova, vafabay sherimbetov ekologiya va atrof muhit muhofazasi

Loyihalashga  asoslangan  tadbirlar. 
Loyihalashga  asoslangan  tadbirlar 
quyidagilarni o ‘z ichiga oladi:  
1) shahar hududini mintaqalarga bo‘lish;  
2) tabiiy changlarga qarshi kurashish;  
3) sanitariya himoya chegaralarini tashkil qilish;  
4) turar joylar loyihalarini takomillashtirish;  
5) turar joylarni ko‘kalamzorlashtirish.  
Loyihalashga  asoslangan  tadbirlami  amalga  oshirishdan  maqsad  zararli 
moddalarning atmosfera havosiga tarqalishini kamaytirishdir. Sanoat korxonalarini 
shahar  hududida  oqilona  joylashtirishni  tashkil  qilish  shahar  bosh  loyihasi  va 
tumanlar loyihalariga hamda sanitariya m e’yorlariga asoslanishgan bo‘lishi kerak. 
Sanoat  korxonalarini  qurish  uchun  yer  maydonlari  ajratishda  joylarning  relyefi, 
iqlim  sharoiti,  shamollar  yo‘nalishi  va  sanoat  korxonalaridan  ajralib  chiqadigan 

---

113 
 
chiqindilarni atmosferada tarqalish qonuniyatlari inobatga olinadi. Shahar hududini 
mintaqalarga bo‘layotganda shamol yo‘nalishini hisobga olish muhim ahamiyatga 
ega.  Odatda  sanoat  korxonalarini  yaxshi  shamollatiladigan  joylarga  qurish  turar 
joylar  havosining  musaffo  bo‘lishini  ta  ’minlaydi.  Shamol  yo‘nalishini  hisobga 
olganda  o‘rtacha  yillik  shamol  yo‘nalishi  –  uning  yil  fasllaridagi  o‘zgarishlarini 
ham  hisobga  olish  maqsadga  muvofiqdir.  Odatda  sanoat  korxonalari  joylashgan 
yerlarda noxush holatlar, ayniqsa, qish faslida qattiq sovuq yoki yuqori darajadagi 
namlik sharoitlarida atmosferaning yer yuzasiga yaqin qatlamining yuqori darajada 
ifloslanishi  kuzatiladi.  Shahar  hududining  changlar  bilan  ifloslanishiga  qarshi 
kurash choralaridan biri, uni obodonlashtirishdir. Shu bilan birga, shahar hududida 
maishiy  chiqindilarning  yig‘ilib  qolishiga  yo‘l  qo‘ymaslik,    sanitariya  nazorati 
organlarining tadbirkorlik bilan faoliyat olib borishlari ham muhim ahamiyat kasb 
etadi.  Yig‘ilib  qoladigan  chiqindilar  yuqumli  kasalliklar  manbai  hisoblanadi.  Bu 
borada turar joylar bilan sanoat korxonalari joylashgan mintaqa oralig'ida himoya 
masofalari  bo‘lishi  kerak.  Bunday  himoya  masofalarining  katta-kichikligi,  sanoat 
korxonalaridan  atmosferaga  tashlanadigan  chiqindi  moddalarning  zaharlilik 
darajasiga, miqdoriga va texnologik jarayonlarning zamonaviyligiga bogliq. MDH 
mamlakatlarida sanitariya himoya mintaqalari beshta sinfga bo‘linadi:  
I  sinfga  tegishli  sanoat  korxonalarining  sanitariya  himoya  masofasi 
ifloslanuvchi manbadan aholi turarjoylari chegarasigacha 1000 m;  
II sinf sanoat korxonalari uchun 500 m;  
III sinf sanoat korxonalari uchun 300 m;  
IV sinf sanoat korxonalari uchun 100 m;  
V sinf sanoat korxonalari uchun 50 m. 
Ayrim  hollarda  ushbu  himoya  masofalarini  qisqartirish  zarur  bo‘lganda 
sanitar gigiyena muassasalari mutaxassislari va tegishli davlat idoralari qarorlariga 
asosan ularni uch martagacha kengaytirishi yoki qisqartirishi mumkin.