Salimjon buriyev, dildora maxkamova, vafabay sherimbetov ekologiya va atrof muhit muhofazasi

10.3. Tuproqqa ekologik omillarning ta’siri. 
Tuproq ma’lum darajada barqaror o‘ziga xos tizim hisoblansada, unga turli 
ekologik  va  antropogen  omillar  ta’sir  qilganda  uning  holati  o‘zgaradi.  Inson 
tuproqdan  foydalanishda,  ya’ni  yerni  haydash,  ekin  ekish,  sug‘orish,  chorva 
mollarini  boqish,  turli  texnikalarni  qo‘llash,  mineral  o‘g‘itlar  va  pestitsidlarni 
qo‘llash  jarayonlarida  unga  salbiy  ta’sir  qilishi  mumkin.  Hozirgi  kundagi  tuproq 
resurslari bilan bog‘liq ekologik muammolarning negizida oziq-ovqat mahsulotlari 
va  qishloq    xo‘jaligi  xom  ashyolari  miqdorining  aholi  jon  boshiga  nisbatan 

---

142 
 
kamayib  ketayotganligi  va  tuproqlarning  ekologik  holati  yomonlashib 
borayotganligi  yotadi.  Bunday  salbiy  jarayonlarning  bosh  sababchisi  tuproqlar 
degradatsiyasining  kuchayishi  va  dehqonchilikka  yaroqli  maydonlarning  qisqarib 
borishidir. 
Umuman  olganda,  tuproq  resurslarining  ifloslanish  manbalari  quyidagicha 
tavsiflanadi: 
1) Maishiy-xo‘jalik va uy-joy xo‘jaligi; 
2) Sanoat korxonalari; 
3) Transport vositalari; 
4) Qishloq xo‘jaligi. 
Tuproqqa  ekologik  omillarning  ta’siri  natijasida  tuproqning  sho‘rlanishi, 
yemirilishi  (eroziyasi),  botqoqlanish,  ifloslanish,  unumdorligining  pasayishi  va 
boshqa  hodisalar  yuz  beradi.  Bu  jarayonlarga  umumiy  holda