Said Ahmad "Qorakoʻz majnun"

Omon Muxtor

Omon Muxtorning “Muhabbat oʻlimdan kuchli” romanida ezgulik bilan yovuzlik kuchlari oʻrtasidagi adoqsiz va murosasiz kurash muayyan shaxslar taqdiri misolida mistika aralash real aks ettirilgan. Adib yovuzlikning hech qanday sababsiz ezgulikka qattol dushman boʻlishini Ibrohim bilan Gʻayrat Nusrat, undan soʻng Nusrat Gʻayrat, Hasan bilan oʻgʻli Voris va ukasi Husan oʻrtasidagi munosabatlar tasviri asnosida aks ettirgan.

Omon Muxtor uslubiga xos bir jihat, yaʼni, tasvir yoʻsinini toʻligʻicha siniq mozaika asosiga qurish ushbu asarda ham ustuvorlik qiladi. Romandagi soʻzlar qatorining aksariyati siniq, bu siniq qatorlar orqali tasvirlangan timsollarning taqdirlari ham siniq, personajlararo munosabatlar ham siniq, faqat siniqlikning oʻzigina butundir. Omon Muxtor romanlari uslubidagi yana bir jihat ulardagi voqealar rivoji, timsollararo munosabatlar tasvirida dramaga oʻxshashlik borligidir. Asarni mistikaga oshno qilgan jihat tasvirda xronotop, yaʼni, makon va zamon mutanosibligi talabiga amal qilinmaganida ham koʻrinadi. Uning asarlarida odam yoʻqlikdan paydo boʻlishi, qahramon necha asrlar oldin boʻlib oʻtgan voqealar ichiga tushib qolishi, bugunda oʻtmish va oʻtmishda hozir namoyon boʻlishi mumkin.

Romanda oʻqirmanning chinakamiga badiiy zavq olishiga imkon bermaydigan jihatlar ham yoʻq emas. Chunonchi, asarda: “Spartakning vatandoshlari Ikor va Dilol parvozidan tortib”, degan jumla bor. Omon Muxtorday tarixiy dalillarni puxta biladigan adib tomonidan yunon miflarining qahramonlari xususida bu qadar parishon maʼlumot berilishi mutlaqo kutilmagan holdir. Bu oʻrinda, yunon miflaridagi qahramonlar: qanot yasab, koʻkka uchgan ota-bola: Dedal va Ikar koʻzda tutilgan.

“Ulugʻ saltanat” romani