Сафарова Дилбар Джамаловна биология фанлари номзоди, доцент

Кекирдак

Кекирдак ҳиқилдоқнинг давоми бўлиб, 9-13 см га тенг бўлган найидан иборат. Юқори қисмида узуксимон тоғай билан ҳийла ҳаракатчан бирикади ва VI-VII бўйин умуртқалари рўпарасида жойлашган. Пастки чегараси V кўкрак умуртқасини юқори қиррасига тўғри келади, шу соҳада кекирдак чап ва ўнг бош бронхларга ажралиб кетади. Пастки айри қисми қимирламай туради. Кекирдак тананинг ўрта чизиғи бўйлаб жойлашган. Чап ва ўнг ёнларидан бўйиннинг қон томирлари ва нервлари ўтади, кўкрак бўшлиғида эса кекирдак икки ўпкани ўраган плевра қопчалари ўртасидан ўтади.

Кекирдак девори шиллиқ, шиллиқ ости қатлам, фиброз-тоғайли ва адвентициал пардалардан иборат.

Шиллиқ парда бир қаватли кўп қаторли киприкли эпителий билан қопланган. Шиллиқ ости қатламида эса қон томирлари, нервлар, лимфа тугунлари, шиллиқ ишлаб чиқарувчи безлар кўп миқдорда учрайди. Фиброзтоғайли пардаси 16-20 гиалинли тоғай ярим ҳалқалардан иборат. Ярим ҳалқаларни учлари бириктирувчи тўқимали тутамлар

13-расм. Кекирдак ва бронхлар. Олд томондан кўриниши:

А: 1 – кекирдак 2 – қизилўнгач, 3 – аорта, 4 – чап бош бронхи, 5 – чап ўпка артерияси, 6 – юқориги чап палла бронхи, 7 – сегментар бронхлар, 8 –

пастки чап палла бронхи, 9 – тоқ вена, 10 – ўнг ўпканинг сегментар

бронхлари, 11 – пастки ўнг палла бронхи, 12, 13 – юқориги ва ўрта ўнг палла бронхлари, 14 – бош ўнг бронхи, 15 – кекирдакнинг бифуркацияси, 16 – кекирдакнинг ўсиғи.

Б – кекирдакнинг бифуркация (иккига айрилиш) соҳаси.

билан ва миоцитлар ёрдамида бириккан. Кекирдак орқа томонидан тоғайни йўқ бўлиши катта аҳамиятга эга, чунки унинг орқасидан қизилўнгач ўтади ва овқат луқмаларини бемалол ўтиши таъминланади. Шу билан биргаликда кекирдак девори пишиқ ва эластик бўлади, тешиги доимо очиқ ва ташқаридан таъсир этувчи босимларга бардош бера оладиган бўлади. Кекирдак сийрак толали шаклланмаган бириктирувчи тўқимадан тузилган адвентиция пардаси билан қопланган.