Piruvatdegidrogenaza kom pleksida piruvatning
oksidianishli dekarboksilianishi bosqichlari
P D K tomonidan katalizlanadigan reaksiyalarda lipoat kislota
I , fermentidagi lizin q o ld ig ‘ i bilan bogdanadi, vo d orod atomlarini
va atsetil qoldiqlarini bir fermentdan boshqa ferm entga o ‘ tkazib
beradigan “ aylariadigan kronshteyn” vazifasini bajaradi.
4.5. K re b s halqasi
P D K tomonidan katalizlangan reaksiyada hosil bodgan atsetil-
K o A , keyinchalik sitrat sikliga kiradi.
P ir o ‘ zu m k islotan in g o k sid ian ish li d e k a rb o k s illa n is h i
67
Sitrat sikli (uchkarbon kislotalar sikli (U K S ), Krebs halqasi) -
elektrontransportzanjiri (E T Z ) uchun donorlam ingasosiy manbayidir.
Bu m etab olik y o ‘ l bir qator reaksiyalardan iborat b o ‘ lib, uning
natijasida a ts e til-K o A C O , va H .O gacha parchalanadi. A ts e til-K o A d a
uglerod atom lari orasidagi bogTar oksidlanishga chidam li b o ia d i.
Krebs halqasiga kirganda atsetil q o ld ig T o ‘ zgarishlarga uchrab,
ikki C O , m olekulasini hosil qiladi. D egidrogenlash reaksiyalarida
ajralgan vo d o ro d atom lari esa E T Z g a N A D va F A D g a bogMiq
b o ‘ lgan degidrogen azalar yordam ida yetkazib beriladi.
Krebs siklining birinchi reaksiyasida oksaloatsetat a tsetil-K oA
bilan sitrat sintaza yordam ida kondensatsiyalanadi:
C O O H
C O O H
C H , - C — S - K o A + C = 0 + H , 0 ----------► H - C - C H 2- C O O H + HS - K o A
o
C H ,
C H ,
A ts e til-K o A
C O O H
C O O H
Oksaloatsetat
Sitrat
Bu reaksiyada katta m iqdorda energiya hosil b o ‘ ladi (A G =
-8
kkal/mol), natijada m uvozanat sitrat hosil boMishi tarafiga
siljiydi va keyinchalik U K S dagi reaksiyalam ing ketish ketma-
ketligini b elgilayd i. Sitratning hosil b o ‘ lishi uchun siklning har bir
aylanmasida bitta oksaloatsetat m olekulasi sarflanadi, sikl tugaganda
bu m olekula qayta tiklanadi. Bu y o ‘ l bilan bitta oksaloatsetat
m olekulasi katalizator vazifasini bajarib, bir necha bor ishlatilishi
mumkin va bir qator atsetil q old iq lam i oksidlaydi.
1-8 reaksiyalar siklning bir aylanm asini ifodalaydi (4.3-rasm ).
68
COOH
c = o
c h
,
C H ,C O - S-K oA
h
,
o
H S-K oA
NADH-'-H
I
ETZ
Sitratsintaza
¿ O Ó H Oksaloatsetat
I
■*?
Malatdegidroeenaza
( M T F ) ¿ 0 0 H
8 < N A D ,
(
j a i
r^HCOH Malat
CH,
COOH
4
Fumaraza
p-HjO
7
COOH
9 ^
Fumaral
CH
COOH
'*T Suksinatdegidrogenaza
COOH ÍF A D >6
Akonitaza
*>
Izositrat-
degidrigenaza
C N A D )
3
CO O H
CH,
H O -C -C O O H
CH,
CO O H Sitrat
C O O H
CH,
H C -C O O H
H O -C H
C O O H ízositrat
K*-CO,
N A D H +H *
C O O H
]
C H , E T Z (3 A T F )
C H ;
alfa-KG
c = ó
ETZ
(2 A T F ) CH
c h
;
COOH
Suksinat
(A T F )G T F
i ,
a - ketoglutaratdegid- ^
q q u
rogenaza kompleks
[C ^ C O ,
(N A D \ H S -K o A ) f ^ N A D H + H *
A D F
H
j
PO
j
sunksinattikinaza
5
H S -K oA
Suksinatdegidrogenaza
(F A D ) 6
4.3-rasm.
Download Do'stlaringiz bilan baham: |