Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

1 2 .1 . H u ja y ra la ra ro su yu q lik d a kalsiy kon sentratsiyasi
[Ca-*]
©
Paratgor-
mon
sekretsivasi
▼
Kalsitriol
sintezi
_► Buyraklarda 
Ca: ‘ reabsorbsiyasi
Ca2* ning 
suyaklardan 
mobilizatsiyasi 
Ca2* ning 
ichakdan 
so‘rilishi
16.2-rasnu
Q onda C a 2+m iqdorining boshqarilishi
Ushbu gormonlar kalsiy almashinuvining 2 fondi tomonidan 
ta’m inlaydi: 
suyaklardagi 
kalsiy 
gidroksiapatit 
va 
boshqa 
to‘qim alardagi kalsiy. Bundan tashqari, ular ichaklardan kalsiyning 
kirishivabuyraklardan kalsiyningchiqishiniboshqaradi.Hujayralararo 
suyuqlik va qonda kalsiy konsentratsiyasining ozgina o‘zgarishi ham, 
qayta manfiy aloqa mexanizmini ishga tushiradi. G ipokalsiemiya va 
giperkalsiem iya qonda kalsiy konsentratsiyasi 9 mg/dl dan past va
11 mg/dl dan yuqori bofiganda kuzatiladi va bu kasallikdan dalolat 
beradi.
G ipokalsiem iyada tomir tortishi, giperrefleks, hiqildoq bo‘g ‘ ilishi 
kuzatiladi. Bu nerv va mushak hujayralari qo‘zg‘alishining buzilishi 
natijasidir. G ipokalsiemiyaning ogfir shakli kam uchraydi. Uning 
asosiy sababi — qalqonsimon bez operatsiyalari oqibatida qalqon- 
simon bezning shikastlanishidan kelib chiqadigan gipoparatireozdir. 
Bundan tashqari, gipokalsiem iya ichaklardan kalsiyning so‘rilishi
332

---

buzilishidan ham kelib chiqadi. M asalan, ovqat tarkibida oksalat va 
boshqa kalsiy bog‘ lovchi moddalarning b o iish i gipovitaminoz D 
ga olib keladi.
Giperkalsiemiyada nerv mushak qoczg‘aluvchanligi pasayadi. 
Agar kalsiy konsentratsiyasi 16 mg/dl ga yetsa, nerv sistemasida 
chuqur buzilishlar - psixoz, stupor va hattoki koma yuzaga keladi. 
Giperkalsiemiyaning xarakterli belgilari yumshoq to‘qimalar 
kalsifikatsiyasi va siydik y o ‘llarida toshlaming hosil bo‘ lishidir. 
Giperkalsiemiyaning asosiy sababi - qalqonoldi bezi hujayralarida 
o‘ sma paydo bo‘ lishi natijasida kelib chiqadigan giperparatireozdir. 
Giperkalsiemiya vitamin D ning dozasi oshirib yuborilganda ham 
kuzatiladi.