Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

23 8

---

8-BOB
NUKLEOTIDLAR ALM ASHINUVI VA VAZIFALARL
8.1. Nukleoproteinlarning hazmlanishi va so‘rilishi
Nukleotidlar (nukleozidfosfatlar) - organik birikmalar g ‘ruhi, 
nuk- leozidlaming tosforli efirlari hisoblanadi. Ulaming asosiy 
funksiyalari:
1. 
M ononukleotidlar nuklein kislotalaming o‘tmishdoshlari va 
tarkibiy qismlari bo‘lib xizmat qiladi;
2. 
ADF-ATF sikli moddalaming oksidlanishi energiyasini 
organizmdagi endergonik jarayonlarda foydalaniladigan energiyaga 
aylanishida ishtirok etadi. B a’zi reaksiyalarda boshqa nukleotidlar 
ham xuddi shunday rolni ado etishi mumkin;
3. 
Adenilat kislota qoldig‘i degidrogenazalar (NAD, NADF, 
FAD) ko- fermentlari va atsillanish kofermenti (KoA) tarkibiga 
kiradi; UTF, GTF va STF monosaxarid qoldiqlarini olib o‘tish 
reaksiyalarida koferment rolini bajaradi; STF xolintransferaza 
kofermenti bo‘lib xizmat qiladi.
4. 
3 ’,5’-sAMF va 3 ’,5’-sGM F mononukleotidlar hujayra 
ichidagi effektor sistem alariga gormonal va boshqa signallami 
o ‘tkazishda vositachi bo‘lib hisoblanadi.
Organizmning hamma hujayralari amalda nukleotidlami sintez- 
lashgaqodirdir. Bundantashqari,ovqatvaorganizmo‘zto‘qimalarining 
nuklein kislotalari, nukleotidlar manbayi bo‘lib xizmat qiladi, lekin 
bu manbalar ikkinchi darajali ahamiyatga ega bo‘ladi.
Ovqat tarkibida qabul qilingan nukleoproteinlarning hazmlanishi 
va so‘rilishi oshqozon-ichak y o ‘lida amalga oshiriladi. Oshqozon 
shirasi tarkibidagi xlorid kislota ta ’sirida nukleoproteinlar oqsil va 
nuklein kislotaga parchalanadi. Ovqat tarkibidagi boshqa oqsillar 
kabi oqsil qismi proteolitik ferm entlar ta’sirida gidrolitik yo‘ 1 bilan 
aminokislotalargacha parchalanadi.
2 3 9

---

Nuklein kislotalari ichakda me’da osti bezi shirasining 
nukleazalari DNK-aza va RNK-azalar ta’sirida parchalanadi. RNK- 
aza ta’sirida pirim idin mononukleotidlar, di- va trinukleotidlar 
aralashm asi va RNKazaga turg‘un oligonukleotidlar hosil bodadi. 
DNK-aza ta’sirida dinukleotid, oligonukleotid va mononukleotid 
hosil bodadi (8.1-rasm ):