Sabirov B. A. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari fanidan

Rezbalarni jilvirlash

Rezbalarni jilvirlash usuli rezba kesuvchi asboblarni, rezba kalibrlarini, dumalatish roliklarini, aniq vintlarni va boshqa aniq rezbali detallarni tayyorlashda qo‘llaniladi. Rezbalar, odatda, termik ishlov berilgandan keyin jilvirlanadi, chunki termik ishlov berilgandan keyin, ko‘pincha, rezbaning elementlari o‘zgarib ketadi. Bir va ko‘p ignali jilvirlash jarayoni, tegishli ravishda, diskli yoki guruhli frezalashga o‘xshaydi (10.4-rasm).
Bir ignali jilvirtosh doirasi bilan jilvirlash detalning bo‘ylama surilishi hisobiga operatsiyaga oshadi. Ko‘p ignali jilvirtosh doirasini detalning rezba kesilgan qisqa qismini (odatda, 40 mm dan kam bo‘lgan) jilvir-lashda qo‘llash maqsadga muvofiq bo‘ladi. Jilvirtosh doirasining kengligi jilvirlanadigan rezba uzunligidan 2-4 qadam katta bo‘lishi kerak. Jilvirtosh doirasida talab qilingan qadam bo‘yicha halqali jilvirlash rezbalari hosil qilinadi. Jilvirlash detalni bo‘ylama surish bo‘yicha 2-4 ta rezba qadamini detalning 2-4 aylanishida kesib olish usuli bilan amalga oshiriladi.
Bir ignali jilvirtosh doirasi yordamida rezba jilvirlashda asosiy vaqt quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

a
_{t =} (l_a + l_кес + l_чик )a _{k[ мин]}

n  S₁
^{· S}кун

bu yerda l_a
uzunligi, mm;

• 
  rezba uzunligi mm; l_кес
  
• 
  kesib olish uzunligi mm; l_чик
  
• 
  kesib chiqish
  

l_кес = l_чик = l  3S₁
S₁ —rezba qadami mm; p — detalning minutiga aylanishlari soni; a — rezbaning o‘rta

diametri bo‘yiga jilvirlash uchun qoldirilgan qo’yim mm;
^Sкун
— bir o‘tishga to‘g‘ri keladigan

ko‘ndalang surish (jilvirlash chuqurligi) mm; k — jilvirlash aniqligini hisobga oluvchi koeffitsiyent.
Ko‘p ignali jilvirtosh doirasi yordamida rezbalarni jilvirlashda asosiy vaqt quyidagi formula bilan aniqlanadi;

t_a =
dn_M