Sabirov B. A. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari fanidan

Rezbalarni keskichlar va taroqlar yordamida kesish

Uchburchakli rezbalar, ko‘pincha, tokarlik vint kesish dasttoxlarida Rezba keskichlarida hosil qilinadi.
Rezba kesishda shakldor keskichlardan foydalaniladi, ular prizmatik va dumaloq bo‘ladi. SHakldor keskichlar Rezba profili elementi o‘lchamlarini oddiy keskich-larga nisbatan aniq saqlaydi. Ko‘pgina korxonalarda ko‘p keskichli REZBALI kallaklar qo‘llaniladi. Bunday kallaklarga o‘rnatilgan qattiq qotishmali plastinkalarning bitta qirrasi yeyilsa, ikkinchi qirrasi yordamida kesishni davom ettirish mumkin. Ko‘p keskichli kallaklarni seriyali ishlab chiqarish sharoitida qo‘llash maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Rezbalarni bitta keskichda kesishda kesuvchi qirrasi tez o‘tmaslanishi natijasida shaklini yo‘qotib qo‘yadi, shuning uchun juda ham aniq bo‘lmagan shakldagi bitta kes-kich yordamida xomaki o‘tishni amalga oshirish, so‘ng toza o‘tishni toza ishlov beradigan keskich bilan operatsiyaga oshirish tavsiya etiladi.
Bir o‘tishda Rezba kesish ham qo‘llaniladi. Bunda qat-tiq qotishmali uchta keskich bir paytda qo‘llaniladi. Birinchi qora keskich profil burchagi 70°, yarim toza keskich —65° va toza keskich 59° bo‘ladi.
Uchburchakli rezbalarni kesishga nisbatan to‘g‘ri burchakli va trapetsiyali rezbalarni kesish juda murakkabdir.
12.1-rasm (a) da uchta keskich yordamida trapetsiyali Rezbani ketma-ket kesish ko‘rsatilgan.
12.1-rasm (b) va (v) da to‘g‘ri burchakli Rezbani ikkita va uchta keskich yordamida kesish ko‘rsatilgan.
Rezbalarni kesishda taroklardan foydalanish kesish vaqtini qisqartiradi va Rezba kesish unumdorligini oshiradi. Taroklarda Rezba kesilganda, kesish ishi bir necha tishlarga taqsimlanadi, shu maqsadda tishlarni kesish chuqurligi ortib boradigan qilib charxlanadi. Juda katta partiyadagi bir xildagi detallarni tayyorlashda taroqlarni qo‘llash maqsadga muvofiq. Taroqlarni dastlabki Rezba kesishda qo‘llash mumkin, chunki ular yuqori aniqlikni bera olmaydi.
Taroqlar yassi, tangensial, halqali, vintli ariqchali diskli bo‘ladi.

10.1-rasm. Rezba kesish usullari:
a — trapetsiyali Rezbani uchta keskich yordamida; b — to‘g‘ri burchakli Rezbaii ikkita keskich yordamida; v — to‘g‘ri burchakli Rezbani uchta keskich yordamida

3.