Sabaq rejesi: Galogenlerdıń periodlıq sistemadaǵı ornı

• Nókis qalalıq XBBne qaraslı 49-sanlı mámleketlik uluwma bilim beriw mektebiniń ximiya páni muǵallimi Eshmuratova Nazlımxannıń.

• Mektep: Nókis qalalıq XBBne qaraslı 49-sanlı mámleketlik uluwma bilim beriw mektebi
• Pán: Ximiya páni muǵallimi
• Familiyası, atı:Eshmuratova Nazlımxan Sarsenbaevna
• Klass: 8-klass
• Tema atı: Galogenler. Galogenlerdiń periodlıq kestede jaylasıw ornı. Atom dúzilisi.

Sabaq rejesi:

• 1. Galogenlerdıń periodlıq sistemadaǵı ornı.
• 2.Atom dúzilisi.
• 3.Tabiyatta tarqalıwı hám alınıwı.
• 4.Fizikalıq hám ximiyalıq qásiyetleri.
• 5. Taza temanı bekkemlew.
• 6. Úyge tapsırma beriw.
• 7.Paydalanılǵan ádebiyatlar.

• Taza temanı túsindiriw.
• Fánge "galogen" túsingin 1811- jılda nemis ximiygi I. Shveyger tárepinen kiritilgen bolıp, "duz" hám "payda etiwshi" degen mánisti bildiredi.
• "Galogenlar" ataması ftor, xlor, brom, yod hám astat ushın ulıwma at bolıp qalǵan. Galogenlerdiń barlıǵı metal emesler bolıp, ximiyalıq elementler periodlıq kestesiniń VII guppasınıń bas yod gruppasında jaylasqan.Galogenlerdiń sırtqı energetik qabatında 7 elektron bolıp, pitken qabatqa tolıw ushın bir elektron jetispeydi. Sol sebepli galogenler vodorod ham metallardan I elektrondı alıp -1 oksidleniw dárejesin kórsetedi.
• NaF -1, НСI-1 KBr -1 CaJ2 -1,

• Ftor eń kúshli teris elektrleniwshi element bolǵanlıqtan ol barlıq birikpelerinde -1 oksidleniw dárejesin kórsetedi. Xlor, brom hám yod kislorodlı birikpelerinde +1 den +7 ge shekemgi oksidleniw dárejesin kórsetedi.
• Galogenlerdiń atom dúzilisi:
• +9 F 1s 2 2s 2 2p 5 yaki [He] 2s 2 2p 5
• +17 Cl 1s2 2s 2 2p6 3s2 3p5 3d0 yaki [Ne] 3s2 3p5 3d0
• +35 Br 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d10 4s2 4p5 4d° yaki [Ar] 3d10 4s2 4p5 4d0
• +55J 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d10 4s2 4p 6 4d10 5s2 5p5 5d° yaki [Kr] 4d10 5s 2 5p5 5d0

Ximiyaliq element	Jer qabiǵindaǵi muǵdari	Tabiyiy birikpeleri
Ftor	0,027%	Plavik shpatı — CaF2, apatit, fosforitler
Xlor	0,045%	Xlorid ler: KC1, NaCI
Brom	0,00016%	Bromidler: NaBr, KBr, MgBr2
Yod	0,00003%	Yodidler: NaJ, KJ

• Tábiyatda tarqalıwı. Galogenler tipik metall emesler, kushli oksidlewshiler bolǵanı ushın tábiatda erkin halda ushıramaydı. Tiykarınan tábiyatda ximiyalıq birikpe túrinde ushıraydı.
• Galogenlerdiń tábiyatda ushırasıwı.